چکیده:
روشهای جدید در حوزۀ باروری از قبیل روش باروری داخل رحم یا روش تزریق اسپرماتوزوئید به داخل سیتوپلاسم تخمک سبب شده است تا حقوقدانان و فقها به بررسی و اظهارنظر در مورد ابعاد مختلف حقوقی فرزندانی که از این روشها متولد میشوند، بپردازند. تابعیت فرزندی که متولد میشود (تابعیت تولدی) یکی از ابعادی است که نیازمند تحلیل حقوقی است. مشخصشدن این مهم، مستلزم مشخصشدن نسب پدری طفلی است که از این روشها حاصل میشود؛ زیرا قانونگذار ایرانی ملاک تابعیت کشور ایران را نسب پدری طفل به شمار میآورد. درصورتی که جنین حاصل از اسپرم پدر ایرانی و تخمک مادر ایرانی باشد، فرزند ایرانی است و در صورتی که جنین، حاصل از اسپرم پدر ایرانی و تخمک زن غیرایرانی باشد، در این حالت نیز فرزند ایرانی است؛ اما در صورتی که جنین، حاصل از اسپرم مرد غیرایرانی و تخمک زن ایرانی یا غیرایرانی باشد، طبق ملاک بند 2 مادۀ 976 قانون مدنی فرزند غیرایرانی است.
Nationality of children which are born by assisted reproduction techniquesAbstract:New methods of fertility such as intrauterine fertility or injection of spermatozoa into the cytoplasm of ovule caused that lawyers and jurisconsults started to survey and claim about various legal dimensions of children which are born by this method. The nationality of the child which is born – citizenship birth – is among the subjects which require legal analysis. Recognizing of this vital fact required to recognize the patrilineal of child which is consequence of such methods like that, because the Iranian legislator accounts the citizenship of Iran as a criterion of patrilineal of child. If the fetus will be the result of the Iranian father’s sperm, and non-Iranian female’s ovule, the child will be Iranian, but if the fetus will be the result of non-Iranian male’s sperm, and Iranian or non- Iranian female’s ovule, the child will be non-Iranian.
خلاصه ماشینی:
تابعیت طفل متولد از روشهای نوین باروری در حقوق ایران محمدحسن صادقیمقدم، سیدرضا امیری سرارودی چکیده روشهای جدید در حوزۀ باروری از قبیل روش باروری داخل رحم یا روش تزریق اسپرماتوزوئید به داخل سیتوپلاسم تخمک سبب شده است تا حقوقدانان و فقها به بررسی و اظهارنظر در مورد ابعاد مختلف حقوقی فرزندانی که از این روشها متولد میشوند، بپردازند.
تابعیت یکی از اساسیترین این حقها است و این سؤال را ایجاد میکند که ملاک تشخیص تابعیت در این نوع افراد چیست؟ برای نمونه اگر یک مرد ایرانی با یک زن فرانسوی در ایران ازدواج کنند و به علت نازایی، با توسل به یکی از روشهای نوین باروری فرزندی از آنها متولد شود، تکلیف تابعیت این فرزند چه خواهد بود؟ آیا باید بر اساس اصول کلی در مورد تابعیت فرزند مذکور حکم کنیم یا موضوع مذکور تابع اصول دیگری است.
به نظر میرسد حتی اگر قائل به نامشروعبودن نسب بین جنین و صاحب نطفه باشیم، از نظر تابعیت باید فرزند تولدیافته را در صورتی که پدر او ایرانی باشد، ایرانی بدانیم؛ چراکه قواعد مربوط به تابعیت با وجود اینکه در قانون مدنی ذکر شده است، بیشتر جنبۀ عرفی و وضعی دارد تا جنبۀ اسلامی و تحت تأثیر حقوق عرفی تدوین یافته است؛ هرچند که در حقوق اسلام نیز تفاوتی بین فرزندان مشروع و نامشروع از نظر اجرای سیستم خون نیست (دانشپژوه، 1381/ 1: 71).
در این روش نیز در مورد صحت انتقال جنین قبل از مرحلۀ تکثیر سلولی بین فقها و حقوقدانان اختلافنظر وجود دارد؛ اما بهطور کلی در صورتی که اسپرم و تخمک هر دو از زن و شوهر شرعی تهیه شود، اگر پدر جنین ایرانی باشد، فرزند متولد از آنها نیز ایرانی خواهد بود.