چکیده:
دهههای پایانی قرن 20 و آغاز قرن21 با نوعی فرایند همگرایی مشخص میشود که از آن با عنوان جهانیشدن یاد میشود. روند جهانیشدن و تأثیر آن بر شهرها ازجمله موارد مهمی است که در دنیای امروزی از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از موضوعات مهم این روند، پدید آمدن رقابت بین شهرهای مختلف است. عمده مطالعاتی که تاکنون در مورد رقابتپذیری شهری، انجامگرفته است بر بعد اقتصادی تأکید کردهاند. اما باید توجه داشت که با توجه به مباحث توسعه پایدار، رقابتپذیری دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی است. در مطالعه حاضر، ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی رقابتپذیری شهری باهدف اندازهگیری رقابتپذیری31 استان ایران موردبررسی قرارگرفته است. این پژوهش، ازنظر هدف، از نوع پژوهشهای کاربردی و ازنظر ماهیتی، از نوع تحلیلی- توصیفی میباشد. جامعهی آماری شامل کلیهی استانهای کشور در سال 1390 است. جهت تحلیل رقابتپذیری استانها از 56 شاخص استفادهشده است. مدل به کار گرفتهشده در این پژوهش ویکور و ساو میباشد. نتایج حاصل از مدل ویکور و ساو با تکنیک میانگین رتبهها ادغامشده و به پنج گروه با توان رقابتپذیری بسیار بالا، بالا، متوسط، پایین و بسیار پایین تقسیم گردید. نتایج حاصل از تکنیک ادغام نشان میدهد که استانهای تهران، البرز و خراسان جنوبی از توان رقابتپذیری بسیار بالا، استانهای خراسان رضوی، قم، خوزستان، سیستان، اصفهان و فارس از رقابتپذیری بالا، استانهای کردستان، آذربایجان شرقی، اردبیل، لرستان و آذربایجان غربی از رقابتپذیری متوسط، استانهای مرکزی، کرمان، هرمزگان، بوشهر، خراسان شمالی، زنجان، همدان، کرمانشاه و گیلان، از رقابتپذیری پایین و استانهای گلستان، یزد، مازندران، کهکیلویه و بویراحمد، قزوین، چهارمحال بختیاری، ایلام و سمنان از توان رقابتپذیری بسیار پایین برخوردار میباشند.
The last decades of the 20th century and beginning of the 21st century is characterized by an integration process which is referred to as globalization. The process of globalization and its impact on cities including important things that is very important in today's world. One of the major issues of this trend is the emergence of competition between different cities. Studies to date on the major urban competitiveness, have been conducted on the economic dimension. But it should be noted that due to the issues of sustainable development, competitiveness with economic, social and environmental. In the present study, economic, social and environmental urban competitiveness have been studied in order to measure the competitiveness of the 31 provinces of Iran. This study, in terms of purpose, applied research and in terms of nature, is descriptive analytical. The population of all the provinces in 1390 to analyze the competitiveness is used of 56 provinces index. The model used in this research is VIKOR and Morris. The results of VIKOR and Morris techniques was divided to groups with average ranks integration and competitiveness can be high, medium and low. The results show that the integration techniques of Tehran, Isfahan, Fars, Khorasan, Khuzestan, West Azarbaijan, Yazd, Mazandaran, East Azarbaijan, respectively, of the high competitiveness And Kurdistan, Zanjan, Qazvin, Iran, Ilam, Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province, South Khorasan and Northern Khorasan low competitiveness of their power. So in order to increase competitiveness among the provinces, the provinces that have low competitive ability, should be a priority for planners and specialists.
خلاصه ماشینی:
نتایج حاصل از تکنیک ادغام نشان میدهد که استانهای تهران، البرز و خراسان جنوبی از توان رقابتپذیری بسیار بالا، استانهای خراسان رضوی، قم، خوزستان، سیستان، اصفهان و فارس از رقابتپذیری بالا، استانهای کردستان، آذربایجان شرقی، اردبیل، لرستان و آذربایجان غربی از رقابتپذیری متوسط، استانهای مرکزی، کرمان، هرمزگان، بوشهر، خراسان شمالی، زنجان، همدان، کرمانشاه و گیلان، از رقابتپذیری پایین و استانهای گلستان، یزد، مازندران، کهکیلویه و بویراحمد، قزوین، چهارمحال بختیاری، ایلام و سمنان توان رقابتپذیری بسیار پایینی دارند.
با توجه به هدف پژوهش، اصلیترین پرسشهایی که این پژوهش درپی پاسخ به آنهاست عبارتند از: آیا استانهای ایران توان رقابت پذیری اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی متوازنی دارند؟ کدام یک از استانهای ایران، توان رقابت پذیری بالایی برخوردار میباشند؟ پیشینه تحقیق تحقیقات داخلی مرتبط انجام شده در زمینه پژوهش موارد زیر میباشد: گروه مطالعات برنامهریزی و توسعه پایدار شهری(1390)، مقالهای را باعنوان اندازهگیری رقابتپذیری شهرهای چین ترجمه کردهاند که در این مقاله رقابتپذیری شهرها از ابعاد اجتماعی، زیستمحیطی و اقتصادی بررسی شدند.
لرینا (2011) پژوهشی با عنوان مطالعة راههای اندازهگیری رقابتپذیری شهرها انجام داد و در این پژوهش برای اولویتبندی مناطق شهری از تعدادی از معیارهای توسعه اجتماعی و اقتصادی استفاده کرد نتایج تحلیل و بررسی شاخصها نشان داد که این شاخصها میتواند نقطه عطفی در تدوین استراتژیها باشد که هدف نهایی برنامهریزی شهری و منطقهای تدوین استراتژیها میباشد.
کانوهمکاران (2012) در پژوهشی با عنوان اندازهگیری رقابتپذیری شهری براساس شاخصهای نوآوری که در شش شهر حومهای در کره انجام دادند برای تحلیل، 20 معیار نوآوری را انتخاب کردند و با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی به هرکدام از معیارها وزن دادند و نقاط قوت و ضعف هر یک از شهرها بررسی شده و در نهایت نتایج گویای آن است که شهر دیجون توان رقابتپذیری بالایی در بین 6 شهر دارد.