چکیده:
امنیت پیشزمینهی یک اجتماع سالم و احساس امنیت، بسترساز توسعهی جوامع انسانی است. سعادت یک اجتماع در گرو حفظ و بقای امنیت و احساسات ناشی از آن است. امنیت زائران و گردشگران از مهمترین مقولههایی است که در بحث امنیت مطرح میشود. هدف این پژوهش، آمایش و برنامهریزی راهبردهای ارتقای امنیت زائران و گردشگران در کلانشهر مشهد با تلفیق مدلهای برنامهریزی استراتژیک و تحلیل شبکهیANP-SWOT است. روش تحقیق این پژوهش، توصیفی- تبیینی با اهداف کاربردی- توسعهای است. در ابتدا برای رسیدن به عوامل چهارگانهی SWOT از روش دلفی استفاده شده، بدینگونه که سی نفر از کارشناسانی که در این زمینه خبره بودند، انتخاب شدند تا مهمترین عوامل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید در امنیت زائران و گردشگران را جمعآوری کنند. سپس برای اولویتبندی استراتژیهای حاصل از فن سوات، با استفاده از مدل تحلیل شبکه (ANP) به ارزیابی و اولویتبندی استراتژیهای حاصله پرداخته شده است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیلها با مدل ANP نشان میدهد که راهبردهای SO1، SO2 و ST1، سه راهبرد اولیه در ارتقای امنیت زائران و گردشگران شناخته شده است. راهبـرد SO2، برنامهریزی برای مدیریت یکپارچهی امنیت زوار در مناطق اطراف حرم و راهبرد SO1 تهیهی بستههای سرمایهگذاری (مشارکتی و غیر مشارکتی) برای توسعهی کمی و کیفی مراکز اقامتی زائران است که هر دو مربوط به استراتژیهای تهاجمی است. همچنین راهبرد ST1، حمایت از سرمایهگذاران بخش خصوصی و نهادهای مدنی در جهت پیشبرد سریع طرحهای کالبدی مربوط به طرح بافت نوسازی پیرامون حرم بوده که این راهبرد مربوط به استراتژیهای رقابتی است. در نهایت، استراتژی تهاجمی با کسب امتیاز 0.41392 بهعنوان استراتژی دارای اولویت اول و استراتژی محافظهکارانه با کسب 0.23026 امتیاز بهعنوان استراتژی دوم در جهت ارتقای امنیت زائران و گردشگران انتخاب شدهاند
Security is the prerequisite of a safe society, and security feeling is the foundation of human society development. Developmental progress of a country depends on maintenance and survival of security and the feelings resulting of it. The security of tourists and pilgrims constitutes one of the most important issues in security. The aim of the present research was to plan strategies to increase security of tourists and pilgrims in the metropolis of Mashhad, by integrating strategic planning into analytic network of ANP-SWOT. Research method used in this research was descriptive-explanatory method with practical-developmental purposes. First, Delphi method was used to obtain the four factors of SWOT including weakness, strength, opportunity and threat of security of tourists and pilgrims. Thus, four aforementioned factors of SWOT were surveyed by asking 30 elite technicians. Then, analytic network process was used to evaluate and prioritize strategies obtained from SWOT technique. The findings of this research showed that strategies of ST1, SO1 and SO2 are the three primary strategies for enhancement of tourists and pilgrims’ security. SO2 strategy plans integrated management of pilgrims’ security in areas around Imam Reza holy shrine; and SO1 strategy provides investment (Participatory and non-participatory) for quality and quantity development of residential centers for pilgrims. Both SO1 and SO2 strategies are known as aggressive strategies. Strategy ST1, a kind of competitive strategies, supports private sector investors and civil society organizations to improve physical plan of texture renovation surrounding the shrine. Finally, aggressive and conservative strategies with scores of 0.41392 and 0.23026 were selected as the first and second priorities of improving the security of tourists and pilgrims, respectively.
خلاصه ماشینی:
در ابتدا براي رسيدن به عوامل چهارگانهی SWOT از روش دلفي استفاده شده، بدينگونه که سی نفر از کارشناساني كه در اين زمينه خبره بودند، انتخاب شدند تا مهمترين عوامل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهديد در امنيت زائران و گردشگران را جمعآوري کنند.
هدف اين مقاله تدوين و اولويتبندي راهبردهاي ارتقای امنيت زائران و گردشگران شهر مشهد است که با تلفيق مدلهاي برنامهريزي استراتژيک و تحليل شبکه (ANP-SWOT) حاصل شده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شكل2- ارتباط و همبستگي میان مذهب و گردشگري، مأخذ: (Santos, 2004: 7) روش تحقيق در اين پژوهش برای تعيين اولويت استراتژيهاي پيشنهادي، از تجزيه و تحليل SWOT همراه با مدل ANP استفاده شده است.
جدول 5- مهمترين راهبردهاي مؤثر بر امنيت زائران و گردشگران شهر مشهد {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} پس از تکميل ماتريس SWOT به جايابي عناصر SWOT در فرايند تحليل سلسلهمراتبي پرداخته شد که مدل آن بدين شکل است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 8- نمودار امتياز نهايي کسب شده مربوط به استراتژيهاي امنيت زائران و گردشگران شهر مشهد استفاده از فن ANP اين امکان را فراهم ميآورد که با مقايسهی کليه عواملي که در مدل اوليه، ميان آنها ارتباط برقرار شده است، بتوان تمامي خوشهها را رتبهبندي کرد.
جدول 9- اولويتبندي معيارهاي اصلي در مدل ANP {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} در تحليل شبکهاي نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهديد امنيت زائران و گردشگران شهر مشهد، فرصتها با ارزشي حدود دو برابر اولويت دوم که همان قوتها هستند، در رتبهی اول قرار گرفته است.