چکیده:
یکی از مسایل مهمی که بعد از وقوع زمینلرزههای بزرگ باید به آن توجه شود رویداد پسلرزهها است. در بیشتر موارد، وقوع این پدیده با خسارتهای مادی فراوان و تلفات انسانی بالا همراه بوده است. بدینترتیب آگاهی از مکان و زمان احتمالی پسلرزهها برای ارزیابی مناطق مستعد زلزله، ارایه الگوی مناسب ساخت و ساز و گسترش شهری و در نهایت کاهش خسارتهای جانی و مالی بسیار مفید است. این مطالعه با هدف آزمودن مدل تغییر تنش کولمب برای شناسایی مناطق مستعد خطر لرزهای یا بهعبارتی مناطقی که احتمال وقوع پسلرزه در آن زیاد است، بعد از وقوع زمینلرزه اصلی انجام گرفته است. بدینمنظور، زمینلرزه یازدهم فروردینماه 1385 سیلاخور بهعنوان مطالعه موردی انتخاب گردید. محاسبات تغییر تنش کولمب بر روی دو نوع گسل گیرنده، گسل گیرنده با هندسه مشخص و از نوع گسل مرجع و صفحات گیرنده با هندسه بهینه، صورت گرفت. این پژوهش با توجه به این فرض که زمینلرزههای بزرگ، با تغییر در میدان تنش نواحی مجاور خود میتوانند سبب تحریک توالی پسلرزهها شوند، انجام شده است. بررسیهای صورت گرفته نشان میدهد که در گسل گیرنده از نوع گسل مسبب زمینلرزه، تطابق بهتری بین مراکز سطحی بیشتر پسلرزهها و نواحی افزایش تنش وجود دارد. بنابراین میتوان نواحی افزایش تنش محاسبه شده بر روی این نوع گسل گیرنده را بهعنوان نواحی مستعد خطر معرفی کرد. از اینرو وقوع احتمالی حوادث لرزهای در این مناطق دور از انتظار نیست. بنابراین با توجه به این نتایج، میتوان اظهار داشت که مدل تغییر تنش کولمب روش مناسبی برای شناسایی نواحی افزایش تنش و در نهایت محل وقوع احتمالی پسلرزهها میباشد.
خلاصه ماشینی:
این مطالعه با هدف آزمودن مدل تغییر تنش کولمب براي شناسایی مناطق مستعد خطر لرزهای یا بهعبارتی مناطقی که احتمال وقوع پسلرزه در آن زیاد است، بعد از وقوع زمینلرزه اصلی انجام گرفته است.
در طول دهه گذشته پیشرفتهای قابلتوجهی در پژوهشهای مربوط به برهمکنش گسلها، چگونگی تأثیر وقوع یک زمینلرزه در میدان تنش نواحی مجاور خود و در نهایت تحریک پسلرزهها و وقوع زمینلرزههای بعدی انجام شده است (Das and Scholz, 1981; Harris, 1998; King and Cocco, 2001).
پس از آن مطالعات متعددی در این زمینه در نقاط مختلف جهان انجام شده که تطابق خوبی را بین نواحی افزایش تنش کولمب و محل وقوع حوادث بعدی (پسلرزهها و زلزله اصلی) نشان دادند (برای مثال: (King et al.
بحث اصلی در این پژوهش، رابطه برهمکنش بین زمینلرزه سیلاخور و پسلرزههای متعاقب آن در یک بازه زمانی کوتاه با استفاده از مدل تغییر تنش کولمب مورد بررسی قرار گرفته است.
در این پژوهش، تغییرات تنش کولمب ناشی از زمینلرزه سیلاخور بر روی دو نوع گسل گیرنده، گسل گیرنده با هندسه مشخص از نوع گسل مرجع و موازی با آن و صفحات گسلی با جهات بهینه، انجام شده است.
در ادامه، ارتباط بین نواحی افزایش تنش کولمب حاصل از زمینلرزه سیلاخور و توزیع مکانی پسلرزههای آن بر روی هر دو نوع گسل گیرنده مورد بررسی قرار گرفت.
با توجه به قرار گرفتن توالی بيشتر پسلرزهها در نواحی افزایش تنش ناشی از زمینلرزه سیلاخور، میتوان نتیجه گرفت که مدل تغییر تنش کولمب روش مناسبی برای شناسایی مناطق مستعد حوادث لرزهای میباشد.