چکیده:
در سالهای اخیر، عوامل موثر بر رشد اقتصادی از عوامل مطرحشده در نظریههای رشد مرسوم فراتر رفته اند و عوامل نهادی مورد توجه پژوهشگران قرار گرفتهاند. اینکه چرا برخی کشورها از نظر عملکرد اقتصادی به سمت کشورهای ثروتمند همگرایی دارند، پرسشی است که از دیرباز ذهن اقتصاددانان را به خود مشغول داشته است و پاسخ به این پرسش، اساس شکلگیری الگوهای رشد اقتصادی محسوب میشود. در این پژوهش، بر اساس تقسیمبندی کشورها از لحاظ توسعهیافتگی، این مسئله بررسی شده است که کدامیک از متغیرهای نهادی در تاثیر بر رشد اقتصادی از اولویت بیشتری برخوردارند. در پژوهش حاضر، با استفاده از رویکرد دادههای سیستمی پویا، ابتدا پدیده نفرین منایع در کشورهای مورد مطالعه بررسی شده و سپس با استفاده از متغیرهایی همچون متغیرهای محیط نهادی، سرمایه انسانی و سایر متغیرهای کنترلی تاثیر گذار بر رشد اقتصادی تحلیل شده است. در این پژوهش دو گروه از کشورهای گروه هفت و هشت مورد مطالعه قرار گرفته است که برای دوره زمانی 2016-1995 مورد برآورد و تحلیل قرار میگیرند. تحلیل ضرایب تحقیق در کشورهای مورد مطالعه نشان نشان میدهند که پدیده نفرین منابع طبیعی در کشورهای گروه هشت تایید شده و برای دیگر کشورهای گروه هفت تایید نشده است. از طرفی تحلیل نتایج ضرایب متغیرهای مدلهای مختلف نشان میدهند که پایین بودن ساختار نهادها و سطح توسعه سرمایه انسانی منجر به تشدید پدیده نفرین منایع در کشورهای مورد مطالعه شده است.
In recent years, the factors that influence economic growth have traversed beyond the set of factors that are proposed in conventional growth theories; namely, institutional factors have been considered by researchers. Why some countries are moving toward rich countries in terms of economic performance is a question that has long occupied the minds of economists, and the answer to this question is fundamental as to the formation of economic growth patterns. In this study, based on the division of countries in terms of development, it has been examined as to which of the institutional variables have the highest priority in influencing economic growth. To this end, using a dynamic system data approach, the resource curse phenomenon in the studied countries is first studied and then analyzed using variables such as variables of the institutional environment, human capital, and other control variables affecting economic growth. In this study, two groups of (developing and developed) countries have been studied, which are estimated and analyzed for the period 1995-2016. Analysis of research coefficients shows that the resource curse phenomenon is existent in the developing countries but not in developed countries. On the other hand, the analysis of the results of the coefficients of the variables of different models show that the weak institutional qualities and the low level of development of human capital have led to the intensification of the resource curse in the countries in question.
خلاصه ماشینی:
از اینرو، از جمله موضوعهای مهمی که برای تبیین تناقض وفور در کشورهای متکی بر منابع مطرح میشود، چگونگی اثرگذاری نفرین منابع طبیعی از کانال کیفیت نهادی بر رشد اقتصادی گروه هشت کشور اسلامی درحالتوسعه (D8) است.
برای این منظور در این پژوهش، شاخصهای نهادی، (نهادهایی که قدرت اقتصادی-سیاسی و اجتماعی در یک جامعه از راه آنها اعمال میشود)، در کنار شاخصهای نفرین منابع و سایر عوامل اثرگذار بر رشد اقتصادی کشورهای درحالتوسعه و توسعهیافته مورد بررسی قرار میگیرد و به تبعیت از آغازگران رویكرد اقتصاد نهادگرایی، شكل توسعهیافته مدل نئوكلاسیكی سولو را برای پانزده كشور درحالتوسعه (شامل اندونزی، ایران، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، مالزی، مصر، و نیجریه)، و توسعهیافته (شامل آلمان، ژاپن، ایتالیا، انگلیس، آمریکا، کانادا، و فرانسه)، بر اساس شكل پایهای مدل منكیو و همکاران (1992)، در قالب الگوهای اقتصادسنجی دادههای ترکیبی پویا با رویکرد گشتاورهای تعمیمیافته بكار میگیریم، و به پرسش اصلی پژوهش پاسخ دهیم که آیا اثرگذاری متغیرهای نهادی در کشورهای توسعهیافته و درحالتوسعه با توجه به وجود نفرین منابع بر رشد اقتصادی در دوره زمانی 2016-1995 متفاوت است؟ در نهایت، این پژوهش در بخشهای مختلفی مانند مبانی نظری، الگوهای مختلف رشد اقتصادی، مفهوم نهادها، نفرین منابع، بیان فرضیهها، ارائه مدل پژوهش، تحلیل نتایج آماری، و استنتاج و نتیجهگیری پژوهش ادامه مییابد.
نفرین منابع طبیعی، رشد اقتصادی، و کیفیت نهادی همانطور که در بالا اشاره شد، نفرین منابع طبیعی بهخودیخود برای کشورها نعمت است و میتواند در روانسازی چرخه فعالیتهای اقتصادی تعیینکننده باشد و این ساختار اقتصادی حاکم بر کشورهاست که نحوه استفاده از نفرین منابع را به انحراف میکشاند و موجب بروز بلای منابع طبیعی میشود.
Natural Resources, Human Capital, and Economic Growth: The World Bank.
Natural Resources, Education, and Economic Development.