چکیده:
شهادت شهود از ادلهای است که با جمع بودن شرایط شرعی و قانونی آن، سبب اثبات موضوع دعوا می شود و بر قاضی تحمیل میگردد و اعتبار آن مشروط به حصول علم و قناعت وجدان قاضی نیست. با وجود این، منوط بودن آن به عدم علم قاضی به خلاف واقع بودن آن، محل بحث است و تحقیق در این زمینه نشان میدهد؛ در فقه، علم قاضی به خلاف واقع بودن شهادت شهود، سبب بیاعتباری آن و لزوم اجتناب از صدور رأی بر اساس آن میشود. قانون مدنی ما نیز این مطلب را پذیرفته و در ماده 1319 بیان کرده است. در عین حال، در خصوص اثر حصول علم قاضی به خلاف واقع بودن شهادت شهود پس از صدور رأی، وضعیت در فقه و حقوق یکسان نیست و با وجود تاکید بر لزوم نقض رأی در چنین حالتی در فقه، نقض رأی در این حالت در حقوق، مقید به شرایط، مهلتها و احکام مربوط به شکایت از آراء است.
Confidence of Judge against Witness Abstract Witness is one of proofs that when its requirements are gathered proves the subject of action and judge is obliged to render the verdict according to it and its validity is not contingent on certainty of judge. But its depending on not certitude of judge against it, is discussable and the research on this field shows that in religious jurisprudence, the certainty of judge against testimony causes the invalidity of witness and the judge should deny rendering judgment according to it. Our Civil Code has accepted this matter and has explained it in article 1319. Meanwhile, about certainty of judge against testimony, situation in religious jurisprudence and in law is not similar and despite the fact of emphasis on necessity of reversal of judgment in such situation in religious jurisprudence, in law, reversal of judgment in such situation depends on requirements, respites and regulations of complaint against judgments.
خلاصه ماشینی:
در عين حال، در خصوص اثر حصول علم قاضي به خلاف واقـع بـودن شـهادت شـهود پـس از صـدور رأي، وضعيت در فقه و حقوق يکسان نيست و با وجود تأکيد بر لزوم نقض رأي در چنـين حـالتي در فقـه ، نقض رأي در اين حالت در حقوق، مقيد به شرايط ، مهلت ها و احکام مربوط به شکايت از آراء است .
بر اين اساس، اين مطلب ، قابـل بررسـي و تحليل است که آيا همانطور که اعتبار شهادت واجـد شـرايط ، مقيـد بـه حصـول علـم قاضي بر اساس آن، نيست ، علم قاضي به خلاف واقع بـودن آن هـم تـأثيري در اعتبـار چنين شهادتي ندارد، يا با وجود مقيد نبودن اعتبار شهادت واجد شرايط به حصول علـم قاضي، علم قاضي به خلاف واقع بودن آن، سبب بـياعتبـاري شـهادت و مـانع صـدور حکم بر اساس آن، ميشود؟ عده اي از فقها، مورد علم قاضي به خطا يا کذب شهود را از مواردي معرفي کردهاند که قاضي صرفنظر از بحث هايي که در خصوص اعتبار علم قاضي مطرح شده و حتـي به نظر کساني که علم قاضي را به طور کلي معتبر نمي دانند، به علم خود عمل مـيکنـد (انصاري، ١٤١٥ق، ص.
م. که علم قاضي بـه خـلاف واقـع بودن شهادت را سبب بي تأثيري آن در اثبات موضوع دعوا شناخته اسـت ، در خصـوص مواردي که شهادت، واجد شرايط شرعي و قانوني است و در صورتي که چنين شهادتي را صرفنظر از اينکه موجب علم قاضي شود يا خير، معتبر و صدور حکم بر اسـاس آن را لازم بدانيم ، اهميت دارد و قابـل توجـه اسـت .