چکیده:
ظروف نقره‌ای به‌جامانده از دوره ساسانی در تاریخ هنر خاور نزدیک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این آثار در نقاط مختلفی از داخل و خارج از قلمرو ساسانیان به‌دست‌آمده است. این آثار در فرم‌های مختلف و نقوش منحصربه‌فردی ساخته‌شده‌اند که بیشتر شامل تصاویر شکار شاهانه، ضیافت، چهره و نیم‌تنه صاحب‌منصبان، نقوش حیوانی و اسطوره‌ای می‌باشد. مازندران یکی از مناطق مهم ساخت ظروف نقره در این دوره و حتی سال‌های پس از فروپاشی ساسانیان بوده است. ظروف معرفی‌شده در این مقاله از جدیدترین ظروف نقره به‌دست‌آمده از مازندران است که دو عدد از ظروف معرفی‌شده در این مقاله بخش کوچکی از یک گنجینه با ارزش شامل انواع ظروف نقره، زیورآلات طلا و نقره، کلاه‌خود و غیره مربوط به دوره ساسانی می‌باشد که از شرقی‌ترین محدوده تبرستان باستان و استان گلستان امروزی نزدیک مرز کشور ترکمنستان به دست آمده است. سومین بشقاب معرفی‌شده که در منطقه سوادکوه مازندران به دست آمده است و ازنظر نقوش و مضامین به‌کاررفته در آن‌ها منحصربه‌فرد می‌باشد و نگارندگان این ظروف را با توجه به نقوش و سبک ساخت و مقایسه با نمونه‌های مشابه، بررسی و تاریخ‌گذاری نسبی نموده‌اند.
The silverware works of the Sassanid period have their own significance not only for their technological components but also because their archaeological distribution reveals how this craft was very important during the Sasanian period. Their geographical distribution from the interior and exterior territory of the Sasanians Empire also shows the degree of the influence of Sasanian art. These metal works are made in different forms and unique designs, which mostly include images of royal hunting, banquets, faces and torsos of officials, animal and mythical motifs. Mazandaran was one of the important areas for making silver vessels during this period and even years after the collapse of the Sassanian Empire. The dishes introduced in this article are from the latest silver plates obtained from Mazandaran. They are unique in terms of motifs and themes. We compare these findings with other silver works found in the other parts of Iran.
خلاصه ماشینی:
سومين بشقاب معرفيشده که در منطقه سوادکوه مازندران به دست آمده است و ازنظر نقوش و مضامين به کاررفته در آن ها منحصربه فرد ميباشد و نگارندگان اين ظروف را با توجه به نقوش و سبک ساخت و مقايسه با نمونه هاي مشابه ،بررسي و تاريخ گذاري نسبي نموده اند.
با توجه به مطالب گفته شده ميتوان نتيجه گرفت که در دوره ساساني مناطق جنوبي درياي مازندران (پتشخوارگر،تبرستان ،گرگان ) کارگاه هاي نقره سازي و هنر قلم زني از رواج و رونق خوبي برخوردار بوده و کارگاه هاي ساخت ظروف فلزي ازجمله نقره در طول مدت حکومت ساسانيان ادامه داشته و پس از سقوط دولت مرکزي در زمان حکام و اسپهبدان تبرستان نيز اين حمايت از هنرمندان تا سال ها ادامه داشته است .
شاه کمربندي مرصع در کمر دارد و شلوار سلطنتي و گشاد او که تا مچ پا را در بر گرفته نيز از خصوصيات بارز لباس هاي سلطنتي دوره ساساني است که توسط هنرمند نقره کار به خوبي نقش شده ، کفش ها با روبان هايي بلند ديده ميشود و نمونه اعلاي اين نوع جامه سلطنتي ساساني براي اولين بار در حجاريهاي دارابگرد شناسايي شد که در نقوش موجود، هم شاهان و هم ايزدان آن را به تن کرده اند و در روزگار شاپور اول بسيار رواج يافته ، به صورت عرف درآمده بود و جامه رسمي سلطنتي در نقوش صخره اي و ظروف (صحنه شکار) در اواخر قرن چهارم به شمار ميآمد و هرچه به پايان دوره ساسانيان نزديک ميشويم پر آذين تر و داراي تزيينات بيشتري ميشود(السي، ١٣٨٢: ٩٣).
(
, 
, 
)
