چکیده:
مهاجرت، بهعنوان یکی از عوامل اصلی پویایی جمعیت، سبب تحولات جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی مهمی در مبدأ و مقصد میشود. استان خوزستان ازنظر جابهجایی جمعیت در نیمقرن اخیر، با تغییرات زیادی روبرو بوده است؛ بهطوریکه بعد از استان تهران، بیشترین درصد مهاجران خارجشده را داشته است. این مطالعه بهمنظور شناخت تمایل به مهاجرت جوانان و عوامل مؤثر بر آن در استان خوزستان و با استفاده از روش توصیفی_تحلیلی اجرا شده است. چارچوب نظری تحقیق با استفاده از نظریات جذب و دفع، نظریۀ سرمایۀ انسانی و نظریۀ محرومیت نسبی تدوینشده و مدل تجربی تحقیق با استفاده از آنها و تحقیقات تجربی پیشین پیشنهاد گردیده است. با استفاده از شیوۀ نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای، 5 شهرستان انتخابشده و تعداد 385 نفر از جوانان ساکن در استان به روش نمونهگیری تصادفی مورد بررسی قرار گرفتهاند. اطلاعات موردنیاز با استفاده از پرسشنامه بهدستآمده و تجزیهوتحلیل اطلاعات با استفاده از نرمافزار آماری spss صورت گرفته است. نتایج نشان داد بالای 77 درصد جوانان، در صورت فراهم بودن شرایط و امکانات، تمایل دارند به مکانی غیر از استان خوزستان مهاجرت نمایند. نگرش به دافعۀ مبدأ، نگرش به جاذبۀ مقصد، محرومیت نسبی و تحصیلات بر تمایل به مهاجرت جوانان استان خوزستان تأثیرگذار هستند. بیشترین درصد تغییرات تمایل به مهاجرت جوانان ناشی از عوامل دافعۀ منطقۀ مبدأ است که نشاندهندۀ اهمیت و مهم بودن عوامل دافعه در استان خوزستان نسبت به عوامل جاذبۀ سایر مناطق و احساس محرومیت نسبی در نزد جوانان استان خوزستان است.
Migration as one of the main factors of population dynamics causes important demographic, social, and economic changes in origin and destination. Khuzestan province has undergone significant changes in terms of population movements in the recent half-century, with the highest percentage of immigrants after Tehran. This study is carried out to determine the youth's tendency to migration and its effective factors in Khuzestan province using a descriptive-analytical method. The theoretical framework of the research is based on theories of attraction and exclusion, the theory of human capital, and the theory of relative deprivation. By using them and previous empirical studies, the empirical model of research has been proposed. Using a multistage cluster sampling method, 385 youths in the province were selected by random sampling method. The required information was obtained using a questionnaire, and Data analysis was performed by SPSS statistical software. The results showed that more than 77% of the youth- if the conditions are available- tend to migrate to a place other than Khuzestan province. Attitudes toward origin repulsion, attitude towards destination attractions, relative deprivation, and education influence the youth's tendency to migrate in Khuzestan province. The highest percentage of changes in the tendency to youth's migration has been attributed to the repulsive factors of the origin area, which indicates the importance of repulsive factors in Khuzestan province than the attraction factors of other regions, and the relative deprivation feeling among youth in Khuzestan province.
خلاصه ماشینی:
یکی از اصلیترین شرایط ایجادکنندة مهاجرت ، نگرش مثبت نسبت به آن یا در مرحلۀ بالاتر، ایجاد شوق به مهاجرت در میان نیروهای فعال جامعه است که میتواند زمینه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی زیادی داشته باشد؛ بنابراین احساس و ادراک افراد از وضعیتی که در آن زندگی میکنند، به علاوه اطلاعات و تصور افراد از مجموعۀ شرایط موجود، در مقصد مهاجرت ، میتواند تأثیر زیادی بر تمایل آنها به مهاجرت داشته باشد ازاین رو، این پژوهش در پی یافتن پاسخ به این سؤال است که تمایل جوانان به مهاجرت از استان خوزستان چگونه است و چه عواملی بر آن مؤثرند؟ پیشینۀ تجربی بامطالعه و بررسی تحقیقات انجام شده دربارة مهاجرت جوانان با دو محور موضوعی که محققان به آن علاقه نشان داده اند مواجه ایم : دستۀ اول مطالعاتی است که بر عوامل مؤثر بر مهاجرت جوانان متمرکز شده اند و سعی در تبیین علت های مهاجرت جوانان داشته اند (طاهرخانی، ١٣٨١؛ غفاری و ترکی هرچگانی، ١٣٨٩؛ عباسی شوازی و همکاران ، ١٣٩٢؛ فن ، ٢٠٠٥؛ کرو، ٢٠١٠).
نگاهی به نتایج ارائه شده در جدول شمارة ٥ نشان میدهد که بین تمایل به مهاجرت جوانان به خارج از استان و متغیرهای دافعۀ مبدأ، جاذبه مقصد، احساس محرومیت نسبی در سطح ٠/٠٥ رابطه وجود دارد.
نتایج تحلیل دو متغیری و چند متغیری نشان میدهد که برای تبیین تمایل به مهاجرت جوانان استان خوزستان و عوامل مؤثر بر آن ، نظریه های جاذبه و دافعه و محرومیت نسبی مناسب هستند.