چکیده:
جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی کشورهایی مهم در منطقه پر آشوب خاورمیانه هستند. زمینه های تقابل و تعارض در روابط دو کشور به دهه های گذشته باز می گردد. اما طی تحولات بعد از انقلاب اسلامی و خصوصاً دهه ی اخیر الگوی تعارض مبتنی بر هویت بر روابط دو کشور حاکم شده است. کانون های حساس بحران در روابط دو کشور در هویت متعارض وهابی-سلفی – عربی محافظه کار عربستان از یکسو و هویت انقلابی- شیعی ایران از سوی دیگر نهفته است. هویت به ساختار منافع و امنیت دو کشور در ارتباط با یکدیگر سمت و سو بخشیده است. در روابط ایران و عربستان سعودی در کنار سایر عوامل ذهنی همچون فرهنگ، ایدئولوژی و عوامل عینی همانند حوزه رقابت های ژئوپلیتیک، انرژی و... هویت از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این میان نقش ساختار نظام بین الملل و سیاست های قدرت های بزرگ در تشدید تعارضات هویتی میان دو کشور نیز برجسته است. روش تحقیق در این پژوهش از نظر هدف بنیادی و از لحاظ ماهیت کیفی و از لحاظ روش توصیفی است. شیوه گردآوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانه ای بوده و این تحقیق با چارچوب نظری سازه انگاری نشان می دهد که فقدان هویت مشترک به عنوان کانون حساس بحران در روابط دو کشور قرار دارد و تعارض هویتی است که سایر منابع تنش و ناسازواری میان دو کشور را تشدید و تداوم می بخشد.
The Islamic Republic of Iran and Saudi Arabia are important countries in the turbulent Middle East region. The fields of conflict and conflict in the two countries' relations go back to the past decades. But in the aftermath of the Islamic Revolution, and especially in the last decade, the pattern of identity-based conflict has been ruled by the two countries. The critical centers of crisis in the two countries' relations lie in the conservative Wahhabi-Salafi-Arab conservative identity on the one hand and Iran's revolutionary-Shiite identity on the other. Identity has shaped the interests and security structure of the two countries in relation to each other. In Iranian-Saudi relations, along with other subjective factors such as culture, ideology, and objective factors such as geopolitical competition, energy, and identity, it is important. The role of the structure of the international system and the policies of the great powers in intensifying the identity conflicts between the two countries are also prominent. The research method in this study is qualitative in nature and in terms of fundamental and descriptive methods. This study, with the theoretical framework of constructivism, shows that the lack of a shared identity as a critical focus of the crisis lies in the two countries' relations and is an identity conflict that exacerbates and perpetuates other sources of tension and inequality between the two countries.
خلاصه ماشینی:
ايران ساختار اجتماعي شهري و روستايي غير قبيله اي دارد که براساس ميراث سياسي کهن ايران بر پايه ايرانشهري و شاه آرماني استوار است و در نهايت از سال ١٩٧٩ ميلادي که انقلاب اسلامي ايران به وقوع پيوست و در پي آن يک نظام شيعي تأسيس شد زمينه يک چالش هويتي در قالب «ديگري» براي عربستان سعودي شکل گرفت که خود تهديدي عميق در قبال هويت سياسي و مشروعيت مذهبي کاملا در آميخته با وهابيت آن کشور به شمار مي رفت .
بديهي است پيچيدگي هاي اخير در مناسبات قدرت در روابط سياسي جمهوري اسلامي ايران و عربستان سعودي نيز مي تواند متأثر از ساختار در حال گذار نظام بين الملل و همچنين سياست هاي قدرتهاي بزرگ باشد.
از آنجائي که زمينه هاي سياسي ، هنجاري، ژئوپليتيک و از همه مهمتر هويتي در شکل دهي به روابط سياسي دو کشور ايران و عربستان سعودي نقش کليدي و مهمي دارند؛ بنابراين نظريه سازهانگاري به عنوان چارچوب نظري براي اين موضوع انتخاب شد.
نقش هويت : در سياست خارجي عربستان سعودي در قبال جمهوري اسلامي ايران مؤلفه هاي هويتي مختلفي که در طبقه بندي ونتي به شکل نوعي مي باشند عبارتند از: ١- وهابي گري که خود نوعي از افراطي ترين انواع سلفي گري است .
(
, 
, 
)
