چکیده:
مسئلۀ امکان و چگونگی تحلیل اخلاقی مصنوعات فناورانه در مرحلۀ طراحی، یعنی قبل از آنکه بالفعل شوند و در دست کاربران قرار بگیرند، یکی از چالشهای اخلاق فناوری است. این مسئله بهویژه در خصوص فناوریهای نوظهور، که کاملاً بدیعاند و درخصوص پیامدهای عمدۀ آنها ابهام و عدم قطعیت زیادی وجود دارد، حادتر است. همچنین سؤال از امکان و نحوۀ جایدهی ارزشهای اخلاقی خاص (غیرجهانشمول) در طراحی فناورها با قید حفظ کارکرد آنها نیز مسئلهای مناقشهآمیز است. در این مقاله برای پاسخگویی به مسئله اول، روششناسی مناسب تحلیل اخلاقی فناوریهای نوظهور ارائه خواهد شد و در ادامه نیز برای پاسخ به مسئلۀ دوم، با تمرکز بر فناوریهای بهسازی انسان (فبا)، نشان داده خواهد شد که نه تنها تحلیل اخلاقی دستۀ خاصی از این فناوریها موسوم به فناوریهای نوظهور ترا-انسانی، حاکی از تعارض آنها با ارزشهای اخلاقی انسانی است بلکه امکان بازطراحی آنها برای جایدهی ارزشهای مزبور نیز منتفی است.
Technologies can affect moral values and cause positive or negative changes. Beside the values that are important to individuals or groups may be maintained and supported through embodiment in technologies. The issue is whether the special cultural & religious values can be embodied and considered in the technological artifact, and then does the redesigned technology remain the same technology of the past? In this paper, while examining the characteristics of the emerging technologies and the methodology of ethical analysis of this type of technology, a preliminary analysis of the conflict between technological changes arising from Trans-human Enhancement Technologies and some moral values is presented. Finally, it is defended that if the design of these technologies were to take place in an alternative manner that would replace the disvalues with the values, the function of these artifacts would also be changed fundamentally. Therefore, the conflict of technological change arising from the emerging technologies of trans-human development, with ethical values, is such that it is impossible to develop technologies that are consistent with those values.
خلاصه ماشینی:
همچنين در سالهاي اخير، نهتنها از امکان جايدهي ارزشهاي اخلاقي در فناوريها توسط فيلسوفان تحليلي فناوري، بهويژه فلاسفه مکتب هلندي (دانشگاه دلفت و توئنته) همچون وان دي پول و کروس (Van de Poel & Kroes, Can technology embody values, 2014) دفاع شده است، بلکه روششناسي تبديل ارزشهاي اخلاقي به دستورالعملها يا الزامات طراحي و ويژگيهاي فيزيکي نيز مورد بحث قرار گرفته است.
در ادامه مقاله نيز در پاسخ به مسئله دوم و ضمن معرفي فناوريهاي بهسازي انسان (فبا)، نشان داده خواهد شد که دسته خاصي از اين فناوريها موسوم به فناوريهاي نوظهور ترا ـ انساني، در تعارض با ارزشهاي اخلاقي انساني خواهند بود و از اين ادعا دفاع ميشود که امکان بازطراحي فناوريهاي نوظهور ترا ـ انساني براي تطابق با ارزشهاي مزبور نيز منتفي است.
بررسي پژوهشهاي مرتبط با فناوريهاي نوظهور نشاندهنده آن است که در بعضي از آنها (Small, Boyack, & Klavans, 2014) مشخصه بديع بودن و رشد سريع يک فناوري، براي معرفي آن بهعنوان فناوري نوظهور مورد توجه قرار گرفته است و در برخي ديگر (Porter, Roessner, Jin, & Newman, 2002) تأثيرگذاري فوقالعاده يک فناوري نوظهور بر اقتصاد و جامعه، برجسته شده است درحاليکه پژوهشهاي ديگر (Boon & Moors, 2008) ويژگي مهم عدمقطعيت را در فناوريهاي نوظهور مورد تأکيد قرار دادهاند.
درواقع آنچه که از برنامه طراحان و طرفداران تکامل مبتني بر فناوريهاي نوظهور ترا ـ انساني براي کنترل و تغيير انسان برميآيد اين است که سرنوشت «ژنوم انسان» که امروز بهعنوان ميراث مشترک بشريت شناخته ميشود (UNESCO, 1997) در اختيار عده معدودي از دانشمندان و برنامهريزان و منوط به تصميمگيري آنها خواهد بود.