چکیده:
قالی بافی، حرفه ای قدیمی در آذربایجان است که در هیچ برهه ای از تاریخ متوقف نشده و امروزه نیز
به شیوه سنتی و با تکیه بر سنت های قالی بافی، از سوی زنان شهرستان هریس و روستا های اطراف آن
مانند بخشایش، قراجه، گوراوان، نمرور، زرنق، ترکایش، اسنق، کلوانق و بیلوردی انجام می شود . تا
دوره قاجار بافت قالی های تمام ابریشم در این مناطق رواج داشت، اما پس از آن تولیدات به سمت
تمام پشم و با تغییراتی در طرح و رنگ بندی حرکت کرد. نام نقوش و گل های مورد استفاده در قالی
هریس، برآمده از طبیعت و اشیای پیرامون بافندگان است؛ به گونه ای که برخی نقوش عمومیت دارند
و برخی دیگر منحصر به یک بافنده و خانواده او هستند. از طرح های معاصر قالی های هریس می توان
به تاجری، چیلنگری، سیل آپاران، قره قاش و غیره اشاره کرد که با نقش مایه های مختلفی بافته
می شوند. نخستین نشانه برای شناخت قالی مناطق، توجه به طرح، نقش مایه و هماهنگی رنگ بندی
است. در این مقاله با رویکرد توصیفی تحلیلی و استفاده از روش کتابخانه ای و میدانی ، سنن
قالی بافی و نقش مایه های ویژه فرش هریس که مهر اصالت بر آنها وجود دارد، بازشناسی شده است.
خلاصه ماشینی:
قالي هريس ١؛ نقش مايه و رنگ (تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٣/٢٣، تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/٤/٧) 2 اميد بنام چکيده قاليبافي، حرفه اي قديمي در آذربايجان است که در هيچ برهه اي از تاريخ متوقف نشده و امروزه نيز به شيوه سنتي و با تکيه بر سنت هاي قاليبافي، از سوي زنان شهرستان هريس و روستاهاي اطراف آن مانند بخشايش ، قراجه ، گوراوان ، نمرور، زرنق ، ترکايش ، اسنق ، کلوانق و بيلوردي انجام ميشـود.
در اين مقاله با رويکرد توصيفي ـ تحليلـي و اسـتفاده از روش کتابخانـه اي و ميـداني، سـنن قاليبافي و نقش مايه هاي ويژه فرش هريس که مهر اصالت بر آنها وجود دارد، بازشناسي شده است .
در کتاب فرش ايران (١٣٨٥)، نوشته محمدجواد نصيري نيز در چند سطر به بيان نام طرح هاي منطقه ميپردازد و بيان مـيکنـد کـه قاليبافـان منطقـه هريس در گذشته از به کارگيري نقشه احتراز ميکردند و بيشتر فـرش هـاي خـود را بـه کمک حافظه ميبافتند.
در بخشي ديگر از اين کتاب به کپي طرح هاي لچک و ترنج منطقه در ديگـر مناطق آذربايجان اشاره شده است .
در دوره قاجار نيز ميتوان نمونه هاي تمـام ابريشـم از قـالي هريس را ديد، اما بعد از آن توليدات تمام پشمي با تغييراتي در طرح و رنـگ بنـدي آن بـه وجود آمد.
قالي تمام ابريشم کتيبه دار هريس (فابريک حاج بابا گنجه اي) در کتاب قالي ايران (١٣٦٨) نقل شده است : بافندگان اين ناحيه در کار ديگـري نيـز مهارت دارند که نظير آن را تنها در مرکز قاليبافي ديگر، يعني اوشـاک واقـع در ترکيـه ، مشاهده کرده ام .