چکیده:
مسئله پژوهش حاضر چالش وجود بافتهای فرسوده در محلات گرگان و اولویتبندی ساماندهی آنهاست. وسعت این بخش از بافت شهر حدود 150 هکتار معادل 5 درصد از مساحت قانونی شهر محاسبه شده است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روششناسی توصیفی ـ تحلیلی است. جمعآوری دادهها و اطلاعات مورد نیاز به صورت اسنادی و کتابخانهای و با استفاده از دادههای بلوک آماری سرشماری سال 1390 انجام گرفته است. در این تحقیق محلات تاریخی و فرسوده شهر گرگان را با استفاده از تکنیکهای تصمیمگیری چند معیاره ترکیبی (WASPAS) اولویتبندی نموده. برای وزندهی به شاخصها و بررسی میزان اثر گذاری هر شاخص از روش آنتروپی شانون بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد که محلات آلوچه باغ و شیرکش با امتیاز 4090/0 در رتبه اول و دارای شرایط مناسب میباشد، محله شاهزاده قاسم با امتیاز 3328/0، محله باغ پلنگ با امتیاز 2916/0، محله سرخواجه با امتیاز 2746/0، محله میخچه گران با امتیاز 2342/0 به ترتیب در رتبههای دوم تا پنجم قرار دارد که از لحاظ شرایط و شاخصهای مسکن شهری در شرایط مطلوب و مناسبی قرار دارد. محله سرپیر و باغان با امتیاز 2322/0، محله میدان عباسعلی با امتیاز2214/0، محله میرکریم و نه تن با امتیاز 2054/0، محله نعلبندان و پاسرو با امتیاز 1996/0، محله دربنو و دوشنبهای با امتیاز 1716/0، محله سبزه مشهد، سرچشمه و چهارشنبهای با امتیاز 1668/0 در رتبههای ششم تا یازدهم قرار دارد که این نتایج نشان دهنده وضع نابسامان و نامناسب این محلات از لحاظ شاخصهای مسکن است.
Old parts of the cities were the best and good urban neighborhoods in the past time. These areas have many monuments elements today. For measuring and identifying of degradation and prioritize of worn- out urban texture is use to decision making methods. The present research problem is abundance and prioritizing of worn- out texture in Gorgan neighborhoods. The extent of this part of Gorgan is about 150 hectares, equivalent to 5 percent. This research is an applied work with descriptive- analytical methodology. This research data are obtained from field survey and documentary and library studies and using of the statistical block of the census in 2011. In this research, the historic and worn- out neighborhoods of Gorgan have been prioritized with using of (WASPAS) decision-making techniques. Shannon entropy method has been used to weigh indices and to evaluate the effect of each index. The results of this research show that Bazaar and Shirkosh neighborhoods with 1.4090 points are ranked first and with good conditions. Shahzadeh Ghasem neighborhood with 3328.0 points, Bagpalang neighborhood with 2916/0 points, Sarkhajahe neighborhood with 2746/0 points, Mikhchegaran neighborhood with 2342/0 points are ranked from second to fifth, this areas have good conditions and urban housing indices. Sarpir and Dabaghan neighborhoods with 2322/0 points, Maydan Abbasali with 2214/0 points, Mirkarim and Nohtan neighborhoods with 2054/0 points, Nahlbandan and Passarv with 0/600 points, Darbeno and Doshanbehi with 1716/0 points, Sabzeh Mashhad, Sarcheshmeh and Chaharshanbehi neighborhoods with 1668/0 points, have ranked from sixth to eleventh.
خلاصه ماشینی:
بافت های قدیمی که در طول زمان ، به صورت ارگانیک در پیوند با منابع و محیط طبیعی، اجتماعی و اقتصادی خود و با مشارکت مردم شکل گرفته و تغییر پذیرفته اند، اکنون نیز برای برقراری و انطباق نیازمندیهای امروز و فردای آن بافت ، حضور و مشارکت همان مردم جزء لاینفک سامان دهی و نوسازی محسوب می شود (شرکت مادر تخصصی عمران و به سازی شهری ایران ، ١٣٨٩).
(رجوع شود به تصویرصفحه) شکل شمارة ١: عناصر اصلی بافت های تاریخی شهر ایرانی- اسلامی مأخذ: دانش پور و شیری، ١٣٩٤: ٢٣ در سیر تکاملی باززنده سازی بناها و بافت های تاریخی، صاحب نظران بسیاری نقش مؤثر داشته اند که از آن جمله می توان به اوژن ویوله لودوک، جان راسکین ، لوکا بلترامی، کامیلو سیته و کامیلو بوییتو اشاره کرد (فلامکی:١٠:١٣٨٨).
در مورد موضوع تحقیق حاضر پژوهش هایی به شرح ذیل انجام گرفته است : دورگش (٢٠٠٤) در مقاله ای تحت عنوان «یک روش تحلیلی راهبردی برای تجدید حیات مناطق تاریخی شهرها، مطالعۀ موردی شهر نیکوزیای قبرس » نشان میدهد بخش های تاریخی شهرها مکان های خاصی هستند که نبایستی تنها به میراث فرهنگی آنها توجه کرد و بسیاری از محله ها در خطر از دست دادن بافت سنتی خود هستند، هرچند که اقدامات مربوط به احیا نیز انجام نشده است (٢٠٠٤ ,Durgesh).
شاخص های مورد مطالعه با استفاده از روش آنتروپی شانون وزن دهی شده اند، سپس با استفاده از مدل های تصمیم گیری چندمعیاره جهت بررسی وضعیت شاخص های مسکن شهری محلات بافت فرسوده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند.