چکیده:
فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی، کارکرد و ماهیت بسیاری از پدیدههای سیاسی و اجتماعی معاصر را دستخوش دگرگونی کرده است. مطالعات و بررسیهای انجامشده در زمینه شکلگیری و فعالیت گروههای تروریستی بیانگر این واقعیت است که پدیده تروریسم، هم ازنظر ماهیت و هم ازنظر کارکرد بهصورت اساسی دگرگون شده است. امروزه، گروههای تروریستی چندملیتی بازیگرانی جدید در عرصه بینالملل محسوب میشوند و بهخصوص بعد از 11 سپتامبر 2001 نقش پررنگتری در مناسبات بینالمللی پیدا کردهاند. اینکه چه عواملی در این ارتباط نقش مؤثر داشتهاند همواره از موضوعات مورد علاقه اندیشمندان مختلف بوده است. در این پژوهش به بررسی این موضوع باتوجهبه تأثیر شگرف فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطی پرداخته خواهد شد. تأثیر رسانههای اجتماعی بهعنوان یکی از مهمترین عوامل این دگرگونی از اهمیت بسیاری برخوردار است. در این پژوهش، ضمن تأکید بر گروههای افراطگرای داعش و القاعده این موضوع مورد مطالعه قرار میگیرد که چگونه رسانههای اجتماعی ماهیت گروههای تروریستی را در سه بُعد هویتی (از تکملیتی به چندملیتی)، شکلی (از پنهان به آشکار) و ساختاری (از سلسهمراتبی به شبکهای) تغییر دادهاند. رویکرد این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و روش آن علّی است و گردآوری اطلاعات بهصورت کتابخانهای صورت گرفته است.
New information and communication technologies have changed the functions and nature of many contemporary social and political phenomena. Investigations on the formation and activities of terrorist groups indicate that their functions and nature have fundamentally changed. At present, transnational terrorist groups are regarded as new actors in the international arena. After the event of September 11 attacks, their roles have become deeper. The question of what factors have played the most important roles in this regard, have attracted the attention of the scholars of international relations. Hence, this research is intended to investigate the influence of new information and communication technologies in changing the nature of terrorist groups. The role of social media, as a central factor in this transformation, seems to be very significant. Through studying Daesh and Al-Qaeda extremist groups, this research investigates how social media has affected the nature of terrorist groups in three aspects of changes including identity changes (from single nationality to multi-nationality), formal changes (from covert to overt), and structural changes (from hierarchical to network). This is a descriptive-analytical research following causal method whose data are collected through library method.
خلاصه ماشینی:
دراين پژوهش ،ضمن تأکيدبرگروه هايافراط گرايداعش والقاعده اين موضوع موردمطالعه قرارميگيردکه چگونه رسانه هاياجتماعيماهيت گروه هايتروريستيرادرسه ُبعدهويتي(از تک مليتيبه چندمليتي)،شکلي(ازپنهان به آشکار)وساختاري(ازسلسه مراتبيبه شبکه اي)تغييرداده اند.
لذامعتقديم فارغ ازاين موضوع که فناورياطلاعات و ارتباطات همچون اينترنت ورسانه هاي اجتماعي موجب توانمندساختن گروه هاي تروريستي شده است ،(٤٠ - ٣٧ :٢٠٠٧ ,Ranstorp)،ماهيت گروه هاي تروريستي نيز به واسطه استفاده ازاين فناوريهاتغييرکرده است .
برخيديگرهمچون کتاب «تروريسم جهاني ورسانه هايجديد:نسل بعدازالقاعده »به ارتباط رسانه هاي جديدترهمچون اينترنت وتروريسم جهاني پرداخته اند( Seib and ٢٠١١ ,Janbek)،امابرخيديگرازآثاراين دسته به طورمشخص به يک گروه تروريستيو استفاده آن ازرسانه هاي جديد ميپردازد.
منتهيپژوهش هايصورت گرفته دراين دسته به رسانه هاي اجتماعي وتأثيرآن برتروريسم به صورت کامل نميپردازندوصرفاًبحث تبليغات ازطريق رسانه هاي اجتماعي واهداف تروريست هاازاين تبليغات راتوضيح ميدهندوبه چگونگيتغييرماهيت گروه هايتروريستيبه واسطه استفاده ازرسانه هاي جديداشاره نميکنند.
اگرچه اين دسته ازمنابع در فهم چگونگي استفاده تروريست هاازفناوري اطلاعات وارتباطات همچون اينترنت و رسانه هاياجتماعيمهم است ،امااشاره اي به هدف اصليپژوهش حاضردرباره تغيير ماهيت گروه هايتروريستينميکنند.
براي فهم چيستي وچگونگي اين تغيير،اين سؤال رامطرح کرده ايم که ماهيت گروه هايتروريستيتحت تأثيرکدام عامل تغييريافته واين تغييردرچه ابعاديصورت گرفته است ؟درپاسخ به اين سؤال وبه عنوان فرضيه عنوان کرده ايم که رسانه هاي اجتماعيماهيت گروه هايتروريستيرادرسه ُبعدهويتي(ازتک مليتيبه چندمليتي)، شکلي(ازپنهان به آشکار)وساختاري(ازسلسه مراتبيبه شبکه اي)تغييرداده اند.
علاوه براينهااعضايداعش ده هاهزارصفحه در رسانه هاي اجتماعي همچون توييتردارند که درراستاي راهبرد رسانه اي اين گروه ١.
فارغ ازتأثيررسانه هاياجتماعيبرعملکردگروه هايتروريستي، ماهيت اين گروه هانيزبه واسطه استفاده ازرسانه هاياجتماعيتغييريافته که درادامه به اين موضوع اشاره ميشود.