چکیده:
یکی از روشهای نوین تفسیر و فهم قرآن کریم با الهام از دستاوردهای زبانشناسی،معرفتشناسی است.در این مقاله با استفاده از روش معنیشناسی واژگانی،معانی واژهی«حکمت»در آیهی 125 سورهی نحل مورد بررسی قرار گرفته است.معنای«حکمت»از نگاه لغویان و مفسران و فضای کلی معنای آن و اشتقاقات آن در قرآن و روایات گزارش شده است و سپس با توجه به پیام سورهی نحل و پیام آیهی 125 این سوره،معنای واژهی حکمت در عبارت
«ادع الی سبیل ربک بالحکمة»
مورد برسی قرار گرفته است.نویسنده با انطباق و مقایسهی این آیه با آیهی 108 سورهی یوسف
«قل هذه سبیلی ادعوا الی الله علی بصیرة»
،نتیجه گرفته است که معنای واژهی حکمت،بصیرت است.
خلاصه ماشینی:
"معنای«حکمت»از نگاه لغویان و مفسران و فضای کلی معنای آن و اشتقاقات آن در قرآن و روایات گزارش شده است و سپس با توجه به پیام سورهی نحل و پیام آیهی 125 این سوره،معنای واژهی حکمت در عبارت«ادع الی سبیل ربک بالحکمة»مورد برسی قرار گرفته است.
هرچند بررسی نظریات لغتشناسان و مفسران در راستای درک دقیق واژههای قرآن راه گشاست،اما در این گزیده،قصد داریم بیشتر از درون خود قرآن،به سراغ معنیشناسی واژهی«حکمت»برویم و از طریق تفسیر آیاتی که این واژه در آنها به کار رفته است،معنای دقیق واژهی«حکمت»را در آیهی«ادع الی سبیل ربک بالحکمة و الموعظة الحسنة و جادلهم بالتی هی احسن» (نحل،125)را به دست آوریم.
آیه به دو بخش کلی تقسیم شده است،بخش نخست،دعوت به هدایت است که وظیفهی پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله شمرده شده و بخش دوم،مخاطبان دعوت را،مورد خطاب قرار داده که بر دو گروهند:یا بر راه هدایت و یا بر راه ضلالت.
قل\هذه\سبیل\ادعوا\الی\الله\علی\بصیرة(یوسف،108)ادع\الی\سبیل ربک\ب\الحکمة(نحل،125) در آیهی نخست،به پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله امر شده است که مردمان را با حکمت به راه خداوند دعوت کن.
بر این اساس،بصیرتی که درونمایهی دعوت پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله را شکل میدهد،دقیقا تفسیر همان حکمتی است که خداوند به ایشان دستور داده است.
نتیجهگیری با مطالعه و بررسی فضای سورهی نحل و پیام آیهی 125،روشن گردید که خداوند به پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله دستور داده است مردم را با حکمت به سوی خداوندد دعوت کن.
از طرف دیگر،پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله در آیهی 108 سورهی یوسف، اجرای این دستور الهی را اینگونه بازگو میکند که من و پیروانم با بصیرت به سوی خداوند دعوت میکنیم."