چکیده:
ابوعلیسینا و شهابالدین سهروردی دربارة موضوع لذت در آثار مختلف خود مباحث و اطلاعات پراکندهای بیان کردهاند. یکی از آن مباحث، دیدگاههای این دو اندیشمند در خصوص چیستی لذت است. مسئلة این نوشتار بررسی تطبیقی چیستی لذت از منظر رؤسای دو مکتب مشاء و اشراق با توجه به مبانی معرفتشناختی و هستیشناختی آنان است. مسئله لذتبخش کوچکی از شبکة معرفتیِ دو نظام مشاء و اشراق است که بررسی آن با توجه به برخی از اضلاع دیگر شبکه، همچون مبانی، ما را به فهم بهتر و درک عمیقتر آن نائل میکند. از پیامدهای این بررسی درک علت تفاوتگذاری تعریف لذت بین باریتعالی و انسان از سوی ابنسینا و عدم این تفاوت از سوی سهروردی، به جهت تفاوت دیدگاه در مورد هستی و چیستی ادراک در دو نظام است. از دیگر پیامدها این است که اگرچه واژههای «ادراک» و «ملائم» در تعاریف هماهنگ و تکراری است، اما تبیینی که از آنها در هر نظام آورده میشود با توجه به تفاوتهای معرفتشناسانه و هستیشناسانة دو مکتب، ما را به درک گوناگون از لذت میرساند. اهم این تفاوتها عبارتاند از: تأکید بر علم حصولی در شناخت از یکسو و مبنا بودن «وجود» در هستی از سوی دیگر در فلسفة مشاء و در مقابل بنا نهادن اساس علم بر علم حضوری از یکسو و مبنا بودن «نور» در هستی از سوی دیگر در فلسفة اشراق.
In various works of Ibn Sina, there are a number of scattered topics about the subject of pleasure. One of those topics is the definition of pleasure that needs to be thoroughly reviewed in order to achieve a coherent vision. In this paper, we will explore two ways to explore pleasure quiddity: One is through the classification of the six definitions based on the discussion of which each definition is expressed under it; another by examining the terms used in the definitions. These two methods bring us closer to the better understanding of Avicenna's vision. The first way leads us to the conclusion that the structure of definitions differs according to its subject. With regard to various structures, Ibn Sina has introduced various definitions for various purposes. However, we conclude from the second method that Ibn Sina's view of pleasure is a unitary and coherent viewpoint, because with the use of components such as "perception" and "proper" that constitute the core of all definitions, all the definitions They have a lexical and conceptual harmony
خلاصه ماشینی:
بررسي تطبيقي آراء شيخ الرئيس و شيخ اشراق درباره چيستي لذت حوريه شجاعي باغيني ١* عين الله خادمي ٢، عبدالله صلواتي ٣ چکيده ابوعليسينا و شهاب الدين سهروردي دربارة موضوع لذت در آثار مختلف خود مباحث و اطلاعات پراکنده اي بيان کرده اند.
در ضمن به سؤالات فرعيتر همچون سؤالات ذيل نيز پاسخ داده خواهد شد: باوجود تفاوت هاي فکري بين ابن سينا و سهروردي، آيا بين ديدگاه آنها در مورد چيستي لذت تناسبي وجود دارد؟ اگر بين آراء آنان در طرح اين مسئله تناسبي هست ، اين تناسب نتيجۀ کدامين ضلع از اضلاع مجموعه فکري اين دو انديشمند است ؟ و چنانچه اين تناسب برقرار نيست علت اين عدم تناسب چيست و به کدام ضلع از اضلاع اين شبکه معرفتي باز ميگردد؟ براي دستيابي به پاسخ اين پرسش ها در گام نخست ، تعاريف با توجه به معيارهاي تعيين شده ، طبقه بندي و سامان دهي مي شود.
بر اساس ملاک سوم ازآن رو که ابن سينا تنها در الإشارات و التنبيهات واژة «نيل » را در تعريف خود گنجانده است و سهروردي نيز تنها در رسالۀ صفير سيمرغ از تعبير «حصول و حاصل » استفاده کرده است ، بايد بررسي کرد که استفاده از اين واژه ها در ارتباط با مباني معرفتي هر حکيم چه معنايي پيدا خواهد کرد، و کاربرد يا عدم کاربرد اين واژه ها چه تأثيري در تعريف و چه نسبتي با ديگر مباني اين دو فيلسوف دارد و آيا اين واژه ها در راستاي ديدگاه هاي ديگر آنان است يا در مغايرت با مباني آنها.