چکیده:
طی دهههای اخیر نهاد خانواده تحت تاثیر عوامل داخلی و بیرونی تغییر و تحولات متعددی را تجربه نموده است. از مهمترین عومل بیرونی، نوسازی یا مدرنیزاسیون است که در کشور ما منجر به دگرگونیهای زیادی در ارزشهای خانوادگی سنتی شده است. بنابراین هدف پژوهش حاضر مطالعه نقش نوسازی در تحولات ارزشهای خانوادگی سنتی در بین نسلهای مختلف است. جامعه آماری پژوهش زنان و مردان متاهل بالای 18 سال شهر تبریز است که 600 نفر از آنها با بهرهگیری از نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای مورد مطالعه قرار گرفتهاند. پاسخگویان بر اساس حوادث و تجربههای تاریخی مشترکی که تجربه کردهاند به چهار نسل تقسیم شدهاند. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که مولفههای نوسازی (تحصیلات، فردگرایی، عقلانیت ابزاری، بازاندیشی، مساواتطلبی جنسیتی، عرفیشدن، مصرفگرایی) تاثیر معناداری بر تحول ارزشهای خانوادگی از سنتی به مدرن در نسلهای چهارگانه داشته است. البته تاثیر مولفههای نوسازی بر ارزشهای خانوادگی سنتی در نسلهای مختلف یکسان نیست و این تاثیر از نسل اول به نسل چهارم روند افزایشی داشته است. بهطوری که مولفههای نوسازی در نسل اول 28 صدم، در نسل دوم 31 صدم، در نسل سوم 34 صدم، و در نسل چهارم 44 صدم از تغییرات ارزشهای خانوادگی سنتی مشارکتکنندگان را توانستهاند تبیین کنند.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي پژوهش بيانگر آن است که مولفه هاي نوسازي (تحصيلات ، فردگرايي ، عقلانيت ابزاري ، بازانديشي ، مساوات طلبي جنسيتي ، عرفي شدن ، مصرف گرايي ) تاثير معناداري بر تحول ارزش هاي خانوادگي از سنتي به مدرن در نسل هاي چهارگانه داشته است .
(۳۱۱ :۱۳۸۸ با تغيير ساختار اجتماعي و فرهنگي جامعه ايـران در نتيجـه بهبـود شـاخص هـايي همچـون صنعتي شدن ، شهرنشيني ، افزايش ميزان تحرک اجتمـاعي و مهـاجرت ، جـواني جمعيـت ، توسـعه شبکه حمل و نقل عمومي ، گسـترش وسـايل ارتبـاط جمعـي و اسـتفاده از فنـاوري هـاي نـوين اطلاعاتي و ارتباطي و توسعه نهادهاي اجتماعي جديد مانند آموزش و پرورش و دانشـگاه ، زمينـه مساعدي براي بروز تغييرات در ارزش ها و نگرش هاي سنتي اعضاي خانواده ايراني به وجود آمده است (آزاد ارمکي و ظهري نيا، ۱۳۸۹: ۲۸۱).
1. Thornton نتايج پژوهش ابراهيم و همکارانش (۲۰۱۱) بيانگر آن است که نوسازي و مولفه هاي آن (تحصيلات ، رسانه هاي جمعي ، تغييرات اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي ) از دلايل اصلي تغيير ارزش ها، باورها و هنجارهاي نظام خانواده در يکي از روستاهاي پاکستان هستند.
همچنين تفاوت ميانگين نسل ها در خصوص ارزش هاي خانوادگي سنتي و مولفه هاي آن (نگرش به خانواده ، ازدواج ، فرزندآوري و طلاق ) به لحاظ آماري معنادار است .
موجب شکل گيري ارزش هاي خانوادگي مدرن و تغيير نگرش هاي سنتي افراد در خصوص خانواده گرايي ، ازدواج ، فرزندآوري ، طلاق مي شود.
(2011) Cognition and impact of modernization in changing normative structure of family system, International Journal of Business and Social Science, 2 (14): 271-277.