چالش خلافت و حکومت در اندیشۀ سیاسی سید جمال‌الدین اسدآبادی مقاله

پیشینۀ چالش مفاهیم مدرن سیاسی با مفاهیم سنتی، به عصر سید جمال‌الدین اسدآبادی و به او می‌رسد. پس از او نیز انسان ایرانیِ معاصر، متحیر از این واقعه، در دوراهیِ روی‌آوری به این «مفاهیم مدرن» یا آن «مفاهیم سنتی» قرار گرفت و به همین دلیل در حل دوگانگی حاکمیت مفاهیم مدرن و سنتی بر حیات سیاسی خود، به‌ویژه در عرصۀ دو مفهوم کلیدی «حکومت» و «خلافت» ناتوان مانده بود. این پژوهش در پی پاسخگویی به این سؤال است که در این میان، انسان این عصر چه باید می کرد؟ تلاش برای نشان دادن فرایند دستیابی به راه حلی در این زمینه، از جمله مسائلی است که در این پژوهش به آن پرداخته شده و چگونگی روش بومی‌سازی عالمی چون سید جمال‌الدین اسدآبادی مورد بررسی قرار گرفته است. تلاش برای یافتن پاسخ این سؤال، مقالۀ حاضر را به گزینش چند مفهوم مدرن و بررسی آن در دستگاه معنایی سید جمال، ذیل دو مفهوم کلیدی حکومت و خلافت کشانده است. دستاورد این بررسی نشان می‌دهد که روش بومی‌سازی سید جمال، بر تحمیل معانی سنتی بر مفاهیم مدرن سیاسی یا تحمیل سنت شرقی بر مدنیت غربی (سنت‌خواهی مقتدرانه) استوار است.

The first conflict between modern political concepts and traditional concepts dates back to the time of Sayyid Jamal al-Din Asadabadi and to him. After him, the contemporary Iranian man has been confused in whether inclining towards modern concepts or traditional concepts and therefore, has been unable in resolving the duality of domination of modern and traditional concepts on his political life. But what must be done? The present article seeks to show the process of reaching a solution in this regard. This article investigates the method of localization of a scholar like Sayyid Jamal al-Din Asadabadi. In an attempt to find the answer to the research question, the present article had to choose some modern concepts and analyze them in Sayyid Jamal’s semantic system. The results of this study show that the method of localization of Sayyid Jamal, with the argument of maintaining originality, is based on imposing the traditional meaning on modern political concepts or imposing the eastern tradition on western civilization (authoritarian tradition-seeking).

شرع به جای قانون آیا میتوان گفت سید جمال قدرت و قانون را در یک سو و شرع را در سوی دیگر نهاده است ؟ مراد او از کاربست واژه های سنتی، همان معنای سنتی است ؟ گاه واژه هایی را مورد استفاده قرار داده است که سنتی و قدیمیاند، ولی معنای جدیدی را از آنها عرضه کرده است ؟ پاسخ احتمالی به این سئوالات که نگاه یا ایستادن مطیعانه و تمام قد سید در برابر سنت و نیم نگاه و نیم خمیده ایستادن در برابر مدرنیته است ، در مفاهیم به کار رفته در دستگاه معنایی وی، از قابلیت جست وجو برخوردار است . این مرزهای یقینیتر، آن است که بگوییم مواجهۀ سید جمال با واژه های مدرن و قدیم در چند گونه بروز یافته است : نخست آنکه یک یا چند واژۀ سنتی را به کار گرفته ، اما مراد او از این واژه ها همان معنای ســنتی اســت ؛ واژۀ ســنت ، شــرع و دین این گونه اند. [In Persian] - Asadābādī, Sayyid Jamāl al-Din (1379), Majmūʻa Rasālāt va Maqālāt, ed. [In Persian] - Asadābādī, Sayyid Jamāl al-Din (1379 Š. [In Persian] - Asadābādī, Sayyid Jamāl al-Din (1379 Š. [In Persian] - Asadābādī, Sayyid Jamāl al-Din (1379 Š. [In Persian] - Asadābādī, Sayyid Jamāl al-Din, Nīčerīya, Qom: Dafrar-e Entešārāt-e Eslāmī. [In Persian] - Asadābādī, Sayyid Jamāl al-Din, ʿOrvat al-voṯqā, translated by Zeyn al-Ābedīn Kāzemī, Vol. 1, Tehran: Hajar. [In Persian] - Modaresī Čahārdehī, Mortażā (1343), Sayyid Jamāl al-Din Asadābādī, Tehran: Majaleh- ye Māh-e No.