چکیده:
یکی از مبانی بنیادین استیون هاوکینگ در حوزه‌ی معرفت شناسی نظریه‌ی «رئالیسم مدل محور» است. هاوکینگ با تأثر از اصل عدم قطعیت در فیزیک جدید و همچنین نگرش‌های ایده‌آلیستی حاکم بر آن به نوعی «رئالسیم» و «واقع‌گرایی» وابسته به مدل معتقد شده است که آن را وجه جمعی بین رئالیسم و ایده آلیسم می‌داند. طبق این مبنا هرگز شناخت جهان بدون مدل امکان‌پذیر نبوده، و هر کسی از دریچه‌ی یک مدل به جهان می‌نگرد. این مدل‌ها هیچ‌کدام به تنهایی تمام جهان را پوشش نداده، و هیچ‌کدام واقعی‌تر از دیگری نیستند. از آنجا که این مسئله زیربنای تفکرات خداناباورانه‌ی هاوکینگ را تشکیل می‌دهد نقد و ارزیابی آن ضروری است. تحقیق پیش رو ضمن توصیف این دیدگاه، و استخراج عوامل گرایش هاوکینگ به آن، دیدگاه فوق را به بوته نقد گذارده است. به نظر می‌رسد مبنای «رئالیسم مدل محور» در حقیقت همان «ایده‌آلیسم» است که با نقاب «رئالیسم» طرح شده، علاوه بر این‌که دچار دور بوده، و با سایر مبانی هاوکینگ نیز ناسازگار است.
One of the fundamental foundations of Steven Hawking's epistemology is model-based realism. Drawing on the uncertainty principle in modern physics as well as the idealistic attitudes that govern it, Hawking believes in a kind of "realism" and "realism dependent on the model", and sees it as a combination of realism and idealism. On this basis, it is never possible to know the world without a model, and everyone looks at the world through a model. These models alone do not cover the entire world, and none are more realistic than the other. Since this is the basis of Hawking's theistic thinking, it is necessary to critique and evaluate it. The present study, while describing this view and extracting factors of Hawking tendency to it, has criticized the above view. The basis of "model-based realism" seems to be in fact "idealism", designed with the mask of "realism", in addition to being round, and incompatible with other Hawking principles
(
, 
, 
)
