چکیده:
گیلان در طول تاریخ همواره یکی از مناطق مهم و تاثیرگذار در تاریخ ایران بوده است. اما هم زمان با ظهور صفویان به جهت موقعیت خاص جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی بر اهمیت و اعتبار آن افزوده شد، به گونهای که در نظام ایالات عصر صفوی از اهمیت خاصی برخوردار گشت. گیلانیان هنگام اقامت اسماعیل میرزا نقش زیادی در باورهای فکری و مذهبی اسماعیل میرزا داشتند. سادات کیا بین سدههای هشتم تا دهم ﻫ..ق قسمت وسیعی ازگیلان، به ویژه گیلان بیه پیش با مرکزیت لاهیجان را در دست داشتند. این خاندان ابتدا زیدی مذهب بودند و به هنگام قدرت یابی صفویه به تشیع اثنی اعشری گرویدند. امیران آل کیا لقب کارکیا داشتند که به معنای شاه یا حاکم است. خاندان حکومتگر محلی گیلان عنوان کیا داشتند و خاندان آل کیا پس از رسیدن به قدرت، سلسله حکومت خود را کارکیا یا آل کیا نامیدند. در دوره شاه تهماسب اول و شاه عباس دوم به جهت اهمیت اجتماعی و اقتصادی گیلان نخست حکومتهای محلی را محدود نموده و سپس آنها را ساقط نمودند. از این زمان با وجود تسلط صفویان بر گیلان این سرزمین به صورت کانون شورشهای ضد صفوی درآمد زیرا ثروتهای گیلان توسط صفویان غارت میشد. با این حال حضور سیاسی صفویان بر گیلان موجب ارتباط جهانی این سرزمین با جهان غرب شد و مسیر تجاری غرب با ایران گشوده شد.
Gilan has always been one of the most important and influential in
Iranian history. But with the advent of the safavid for certain
geographic locations, economic, cuitural, religious, has added to the
importance of Gilan, therefore the us military safavid era was a
particular position.Gilanis when staying is esmail mirza had a larg role
in the intellectual and religious beliefs.Sadat kia between the ages of 8
to 10 AH the range of Gilan,specially before the central bi Gilan
Branch held.
The family were originally zaydi sect and the power exercised by the
safavid to twelver shi’ism joinedKarkya title of amir al-kia ,which
means king or ruler.Kia dynasty as were the local Gilan, and kia’s
royal family after coming to power your dynasty karkya or called kia
.Shah tahmasp 1 and shah Abbas 2 to the so cialand economic
importance of iran,firstly local goverment ,and then they shot down
limit.But this time safavid domination of Gilan , the city became a
center of rebellion against the safavid because Gilan wealth by looting
the safavids.on the political presence of Gilan make the connection to
the land was and west trade route was opned with iran.
خلاصه ماشینی:
در290 هجری ناصرکبیر حسن بن علی پس از شکست از سامانیان به کوهستان دیلم پناه برد و مدت ده سال در بین مردم گیل و دیلم به نشر اسلام پرداخت و بیشتر مردم گیلان به مذهب تشیع گرویدند، سپس ناصر با لشکر گیل و دیلم، مازندران و گرگان را گرفت و سامانیان را بیرون کرد.
در بیه پیش سادات کیایان و در بیه پس امراء بومی حکمرانی مینمودند و غالباً صفحه گیلان میدان کشاکش سادات و امراء محلی بود و این رویه تا اواسط دوره صفویه ادامه داشت در قرن هفتم اکثر مردم ناحیه کوهستانی جنوب لاهیجان و رانکوه، اسماعیلی مذهب بودند در حالی که مردم ناحیه جلگهای بیه پیش و لشت نشا شیعه زیدی و ساکنین بیه پس سنی حنبلی بودند، به استثنای رؤسای فومن و ساکنان کوچصفهان که همگی مذهب شافعی داشتند (رابینو،26:1350).
به همین سبب هنگامی که سلطان میرزا علی کارکیا درگذشت، شاه طهماسب حکومت بیه پیش (لاهیجان) را به نام نبیرۀ او، خان احمد خان کرد که در این زمان طفلی شیرخواره بود.
خاندان سادات امیر کیایی گیلان بیه پیش (لاهیجان) از پیروان مذهب شیعه زیدی بودند شاه طهماسب اول که مردی متدین و متعصب بود در سال 933هجری توانست سلطان احمد خان والی (متوفی940) را هنگامی که در دربار به میهمانی آمده بود راضی به پذیرفتن مذهب شیعه اثنی عشری بکند پس از بازگشت والی، رعایای او نیز ناگزیر شدند از وی پیروی کنند.