چکیده:
در فضای جدید و متحول نظام قدرت جهانی و توزیع فضایی و منطقهای آن، چنانکه جمهوری اسلامی ایران با موقعیتی منحصربهفرد سبب تأثیرگذاری در روند تحولات جهانی و منطقهای گردیده است کارکردهای مناطق پیرامونی نیز میتواند این مسائل را در داخل و خارج از ج. ا. ایران تحت تأثیر قرار دهد. در چنین وضعیتی سیاستگذاریهای کلان دفاعی- امنیتی، برای پاسخ به تهدیدات و مفهومبندی آنها با چالشهایی در سطوح نظری و علمی که در محیط پیچیده امنیتی جهانی متصور میباشد مواجه است. در این پژوهش به منظور «تبیین مهمترین چالشهای فراروی سیاستگذاری دفاعی جمهوری اسلامی ایران » از روش توصیفی- تحلیلی و بصورت کاربردی استفاده گردیده است. روش نمونهگیری هدفمند و حجم نمونه تحقیق بهصورت تمام شمار، 60 نفر میباشد. جهت گردآوری اطلاعات با روش کتابخانهای از ابزار فیشبرداری و در روش میدانی از پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل دادههای جمعآوری شده از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده گردیده است. در این تحقیق ضمن استفاده از نرمافزارهای spss، excel و pls، از آزمون مقایسه میانگین و آزمون تحلیل عاملی برای رتبهبندی چالشها و شاخصهای مربوطه استفاده شده است. نتایج حاصله از این تحقیق حکایت از آن دارد که مهمترین چالشهای فراروی سیاستگذاری دفاعی جمهوری اسلامی ایران عبارتند از: «ظهور بازیگران جدید، جایگزین شدن ائتلافهای منعطف بهجای اتحاد، تغییر مفاهیم راهبردی، جهانیشدن، گروههای فشار، روندهای بروکراتیک، تغییرات سیاسی، تأمین منابع و طراحی نامناسب» که میتوان آنها را در قالب دو گروه چالشهای «محیط بینالملل» و چالشهای «محیط ملی» تقسیمبندی نمود.
In today’s changing environment of global power system and distribution, the Islamic Republic of Iran (IRI) possesses a situation which could affect the global and regional equations. By the same way, the functions of the vicinity could affect the issues at home and outside Iran. In such a situation and in regard with the complex environment of global security, the macro defense-security policies, in theory and practice, face challenges in dealing with the threats and related concepts. Accordingly, the current paper aims to explain the main challenges in the face of the IRI’s defense policies through a descriptive-analytic and applied method. Following, it takes sample objectively in such a way that the sample hits 60 and gathers data on desk with fiche technique; in the field, it uses questionnaire and for analysis, it utilizes inferential and descriptive statistics. Besides exploiting SPSS, Excel and PLS, to grade challenges and related parameters, it uses Test to Compare Means and Factor Analysis. Finally, the outcome of the study reveals that the main challenges in relation to the IRI’s defense policies include: rise of new players, emergence of flexible coalitions rather than unity, change of strategic concepts, globalization, pressure groups, bureaucratic trends, political vicissitudes, provision of resources and inappropriate planning which could divided into two “international environment” and “national environment” challenges.
خلاصه ماشینی:
فصلنامه مطالعات دفاعي استراتژيک سال چهاردهم ، شماره ٦٦، زمستان ١٣٩٥ مقالۀ هشتم ، از صفحه ١٩٥-٢١٦ تبيين مهم ترين چالش هاي فراروي سياست گذاري دفاعي جمهوري اسلامي ايران 1 حسين دهقان 2 عليرضا سعادت راد دريافت مقاله : ٩٥/٠٥/٠٧ پذيرش مقاله :٩٥/٠٨/١٦ چکيده در فضاي جديد و متحول نظام قدرت جهاني و توزيع فضايي و منطقه اي آن ، چنـان کـه جمهـوري اسـلامي ايران با موقعيتي منحصـربه فـرد سـبب تأثيرگـذاري در رونـد تحـولات جهـاني و منطقـه اي گرديـده اسـت کارکردهاي مناطق پيراموني نيز ميتواند اين مسائل را در داخل و خارج از ج .
(تهامي، ١٣٨٤: ٥٣-٥٤) ب - محورهاي کليدي فرآيند سياست گذاري دفاعي اهم اين محورها عبارتند از: اهداف ملي قابل دسـترس بـا اسـتفاده از نيـروي نظـامي، کارکردهـاي نيروي نظامي، دکترين هاي نظامي، فرآيند و نحوه تصميم گيري دفاعي، استراتژي نظامي (بعد کاربرد نيرو)، ترکيب نيرو، برنامه هـاي دفـاعي و سياسـت تـأمين تسـليحات ، سياسـت پرسـنلي، سياسـت سازماني، روابط نظامي خارجي، روابط کشوري- لشکري، بودجه نظـامي، وضـعيت نيـرو و برنامـه دفاع غير نظامي (بينا، ١٣٦٥: ٧٠-٦٩) عوامل مؤثر در سياست گذاري مسائل دفاعي الف - متغيّرهاي اصلي - منافع حياتي مورد تهديد: تبيين و تعيين منافع حياتي مورد تهديد در اولويت اوّل - اهداف سياسي- نظامي: هدف گذاري متناسب تواناييها و محدوديت هاي ملّي - قدرت نظامي نسبي و وضعيت آمادگي رزمي نيروهـاي مسـلّح : وضـعيت قـدرت نظـامي نسـبي کشور - کيفيات روحي و رواني و تجارب علمي و عملي دولت مردان : جهت اّتخاذ تصميمات دفاعي مقاله هشتم : تبيين مهم ترين چالش هاي فراروي سياست گذاري دفاعي جمهوري اسلامي ايران ٢٠١ ب - متغيرهاي وابسته يا مداخله گر عواملي هستند که در مسير حرکت تکاملي فرآيند سياست گذاري دفاعي قرار مـيگيـرد و تغييـرات متغيّرهاي اصلي و تصميمات دولت مردان را تحت تأثير خود قرار ميدهند.