چکیده:
مقام ابراهیم، از «آیات بینات» و از جمله مسائل مهم در مناسک حج استکه علما و دانشمندان در این زمینه بررسی و تحقیق بسیار کردهاند. با توجه به دلایل مشهود، هنگامی که ابراهیم نبی خانة کعبه و دیوارهایش را بالا میبرد، وقتی دستش به آن نرسید، قطعه سنگی را زیر پایش قرار داد و نشان پای ایشان بر آن باقی ماند. آن حضرت، همچنین هنگام پند و اندرزِ مردم روی آن سنگ میایستاد.
دیدگاههای متفاوتی دربارة معنای مقام وجود دارد که رأی مورد نظر همگان، همان قطعه سنگی است که نشان پای انسانی بر آن نقش بسته است. علت نامگذاریاش به «مقام ابراهیم»، جایگاه ویژة ابراهیم در میان انبیاست که خداوند بارها در قرآن کریم به آن اشاره کرده است. مقام ابراهیم، نماد پایداری، همبستگی، وحدت و بردباری برای تمامی اقشار است تا در برابر مشکلات و ظلم و ستیز بیگانگان با وحدت و یکپارچگی یکدیگر پیروز شوند.
مقام ابراهیم همچنین راهنمای آنان برای دوری از ظلمت و رفتن به سوی کمال و سعادت است و تسکینی است در برابر تمام مشکلات بروز جامعه. این تحقیق با منابع کتابخانهای و به روش تحلیلی ـ توصیفی است.
Among the important subjects in the rituals of the Hajj, researched a lot by scholars, is Maqam Ibrahim. Based on obvious reasons, building the Ka’ba, Ibrahim made the walls up to a point where he could not reach anymore, he placed a piece of stone under his feet while left his mark on. Ibrahim used to stand on that stone in his worshiping and instructing the people. There are different views on the meaning of Maqam Ibrahim, all agree with the same piece of stone on which his feet are embedded. The reason why it is called Maqam Ibrahim is the especial stand of Ibrahim (AS) among other prophets mentioned several times by God in the Holy Qur’an. Maqam Ibrahim is the symbol of stability, solidarity, unity, and tolerance for all individuals to overcome the problems and oppression of aliens by unity. Maqam Ibrahim is also a guide for all individuals to avoid darkness and to go towards perfection and happiness, and it is a relief against all the problems of society. This research was done based on library resources and analytical-descriptive methods.
خلاصه ماشینی:
اینکه منظور از مقام ابراهیم چیست؟ چرا این مقام به مقام ابراهیم معروف شد؟ برای اثبات مقام ابراهیم چه دلایلی وجود دارد؟ مکان اصلی مقام کجاست؟ دلیل جابهجا کردن آن چیست؟ مقام به معنای ایستادگی است و منظور از مقام ابراهیم، قطعه سنگی است که ابراهیم خلیل برای انجام دادن اعمال مختلف، از جمله ساختن خانة کعبه، عبادت پروردگار و پند و موعظة مردم، بر روی آن میایستاد که درآیات و روایات بسیاری به این موضوع اشاره شده است؛ از جمله آیات 125 سوره بقره و96- 97 سوره آل عمران.
علت نامگذاری مقام ابراهیم، فرمان پروردگار جهانیان به حضرت ابراهیم برای انجام دادن فرائض حج، و دعوت کردن مردم به آن است تا مردم با دین ابراهیم آشنا شوند.
با توجه به روایاتی از ارزقی، خداوند متعال به ابراهیم دستور داد که مقام را که کنار در کنونی کعبه قرار داشت، قبله قرار دهد و بعد از ابراهیم، اسماعیل نیز رو به روی در کعبه نماز میخواند.
3. با توجه به آیه {وَ اتَّخِذُوا مِنْ مَقامِ إِبْراهِیمَ مُصَلًّى} (بقره : 125)، عمر مقام را جایگاهی برای نماز گزاردن قرار داد و این کار موجب جابهجایی مقام توسط عمر شد (حمیدی، 1323ق، ص169).
مقام ابراهیم از معجزات حضرت ابراهیم علیهالسلام است که در قرآن کریم بارها به آن اشاره شده است؛ از جمله اینکه نشانه و آیت بزرگ است: {فِیهِ آیاتٌ بَیِّناتٌ مَقامُ إِبْراهِیمَ} (آل عمران : 97).
این قیام تا جایی اهمیت پیدا کرد که خداوند به ابراهیم دستور داد مردم را موعظه کند، و دلیل نمازگزاردن پشت مقام، پیروی از حضرت ابراهیم است: {قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا الله} (سبا : 46).