چکیده:
از آنجا که شهرها و شهرکها در اندازة اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، زیستمحیطی و فرهنگی و نحوة قرارگرفتن در معرض خطرپذیری متفاوت هستند، هریک از آنها رویکرد متفاوتی در سوانح دارند که ضرورت انجام پژوهش در این خصوص و بررسی معیارها و شاخصهای مرتبط و تأثیرات آن بر تابآوری شهری و ساختار شهری را ایجاب میکند. این پژوهش کاربردی و توصیفی- تحلیلی است که هدف آن شناسایی عوامل مؤثر تابآوری و شاخصهای کالبدی محلههای شهری، سنجش و ارزیابی میزان تابآوری کالبدی در محلههای جزیرة کیش است. جامعة آماری این پژوهش، همة خانوارهای ساکن در محلههای جزیرة کیش است. برای انجام پژوهش، حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برآورد شد. حجم نمونة مردم ساکن در جزیرة کیش 384 نفر از سرپرستان خانوار ساکن در جزیرة کیش هستند. در این پژوهش ابتدا با استفاده از منابع کتابخانهای، شاخصها و عوامل مؤثر بر تابآوری کالبدی اجتماع شهری شناسایی و تعریف عملیاتی شدند و سپس با استفاده از روش میدانی و پرسشنامه، جمعآوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش صورت گرفت و در مرحلة بعد با استفاده از روش فریدمن وضعیت محلههای جزیرة کیش از نظر تابآوری مطالعه شد. سپس براساس مؤلفههای تأثیرگذار وضعیت تابآوری مناطق مشخص شد. براساس این پژوهش، نتایج تحلیل دادههای پژوهش و رتبهبندی بهدستآمده از مؤلفههای تابآوری جزیرة کیش، شاهد این مهم هستیم که بعد کالبدی جزیرة کیش در رتبهبندی مؤلفههای تابآوری در پایینترین ردیف قرار گرفته است و نیاز است در رشد و توسعة جزیرة کیش در مقایسه با تقویت شاخصهای تابآوری کالبدی اقدامات جدی صورت بگیرد. نتایج نشان میدهد از نظر تابآوری کالبدی محلة نوبنیاد و عربها بهترتیب در بهترین و بدترین وضعیت قرار دارند و محلههای نوار سیاحتی، اراضی شرقی و صدف در رتبههای دوم و سوم و چهارم هستند؛ پس ضروری است تا با انتخاب راهبرد متناسب و جذب سرمایهگذاریهای مناسب و با توجه به ضوابط شهرسازی و کنترلهای لازم، طی برنامههای معین در بازههای زمانی کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت، جزیرة کیش پایش و تقویت شود. همچنین بهدلیل داشتن قابلیت اجرایی میتوان از چارچوب این پژوهش برای رتبهبندی میزان تابآوری در سایر محلهها و نواحی شهری استفاده کرد.
Cities and towns are not equally threatened by different dangers that potentially threatens them. This is because of different social, physical, environmental and cultural sizes of the cities. Therefore, each city or town follows a different approach. This requires thorough research studies on investigating the criteria and related indexes and their impacts of urban structure and resilience. This study has a practical nature and uses descriptive- analytical method to identify the effective resilience factors and physical indexes of urban neighborhoods, and also to evaluating and assess the physical resilience of Kish Island’s neighborhoods. The researcher attempts to present a framework for evaluating the rate of physical resilience. Then the data was collected by field methodology and questionnaire. In the next step, the conditions of neighborhoods in terms of resilience were provided by Friedman method and the resilience condition of the neighborhoods were calculated based on the effective parameters. The results showed that Nobonyad and Arabha Neighborhoods are respectively the best and the worst neighborhoods in terms of resilience. The second, third and the fourth rank of high resilience are line of the beach and respectively belongs to Eest and Sadaf neighbuor hoods. Due to the executive capability of the findings of this research study it is possible to provide a framework for evaluating and assessing the resilience of other urban neighborhoods.
خلاصه ماشینی:
نتايج نشان مي دهد از نظر تاب آوري کالبدي محلۀ نوبنياد و عـرب هـا بـه ترتيـب در بهتـرين و بدترين وضعيت قرار دارند و محله هاي نوار سياحتي، اراضي شرقي و صـدف در رتبـه هـاي دوم و سـوم و چهـارم هستند؛ پس ضروري است تا با انتخاب راهبرد متناسب و جذب سرمايه گذاري هاي مناسب و بـا توجـه بـه ضـوابط شهرسازي و کنترل هاي لازم ، طي برنامه هاي معين در بازه هاي زماني کوتاه مدت ، ميـان مـدت و بلندمـدت ، جزيـرة کيش پايش و تقويت شود.
مدل ها و چارچوب هاي مطالعۀ تاب آوري (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : بهتاش ، ١٣٩٢ چارچوب هاي مفهومي سنجش تاب آوري براي بيان تاب آوري چارچوب هاي ارائه شده و همچنين اين چارچوب ها، تاب آوري ، جوامع را به عنوان ويژگي هايي که آسيب پذيري را در برابر پيامدهاي مخاطرات طبيعي کاهش ميدهد، بررسي ميکند؛ بنابراين لازم است چارچوب هايي براي تحليل و اندازه گيري آن مشخص شود.
در اين مقاله ، با توجه به ابعاد پنج گانۀ فوق براي سنجش تاب آوري ، از بعد کالبدي در مقياس محله هاي شهر کيش استفاده شده است .
درنهايت مي توان از چارچوب ارائه شده در اين پژوهش ، به دليل داشتن قابليت اجرايي براي رتبه بندي ميزان تاب آوري کالبدي در ساير محله ها و نواحي شهري استفاده کرد.