چکیده:
با آغاز قرن بیستویکم، جهان ما بهتدریج به عصری وارد شده است که مضمون تاریخی-اجتماعی جدیدی را بهدنبال داشته است. همچنین توجه به توسعة فضاهای عمومی بهعنوان محمل انسانهای مجاور، بهمنظور نزدیکترکردن آنان به یکدیگر و جبران بخشی از سرمایههای اجتماعی از دست رفتة جاری در بافتهای معماری و شهری گذشته اهمیت بیشتری مییابد. با وجود این، امروزه این فضاها دچار تغییرات و تحولات گستردهای شدهاند که سبب شده تا حد زیادی از ماهیت اولیة خود فاصله بگیرند و نتوانند آنگونه که باید، پاسخگوی نیازهای شهروندان باشند. با این رویکرد هدف این نوشتار ارزیابی اثربخشی اجتماعی فضای عمومی سبزهمیدان شهر زنجان بر ساکنان محلههای بافت تاریخی شهر زنجان است. همچنین در این مطالعه، با استفاده از روشهای زمینهیاب پیمایشی، به مطالعة سبزهمیدان شهر زنجان پرداخته و ادراک و بینش جامعة آماری پس از مداخلات ارزیابی شده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از آزمونهای مختلفی مانند تحلیلعاملی اکتشافی، آزمونt تکنمونهای، فرایند تحلیل سلسلهمراتبی و مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. درنهایت نیز میزان تبیین و پیشبینیکنندگی اجرای پروژة سبزهمیدان بر تحولات اجتماعی-فرهنگی محلههای پیرامون سبزهمیدان متأثر از روابط علی میان مؤلفههای ششگانه با مدل معادلات ساختاری صورت گرفته است. براساس نتایج، شاخصهای انگیزش اجتماعی با ضریب 363/5، تعاملات اجتماعی با ضریب 188/11 و کیفیت بصری با ضریب 402/9 مثبت و بیشتر از حد استاندارد هستند. درنتیجه اجرای پروژة سبزهمیدان به ارتقای کیفیت بصری، انگیزش اجتماعی و تعاملات اجتماعی در محلههای پیرامون سبزهمیدان منجر شده است. همچنین با توجه به نتایج آزمون فرایند تحلیل سلسلهمراتبی، شاخصهای تعاملات اجتماعی و کیفیت بصری در ناحیة 1 قرار دارند. درنتیجه اجرای پروژة سبزهمیدان ساختارهای اجتماعی و نگرشهای مردمشهری را بهدلیل ارتقای کیفیت بصری و ایجاد مرکزی برای تعاملات اجتماعی و ارتباطات شهری، اصلاح کرده و ارتقا داده است. بر مبنای یافتههای پژوهش میتوان گفت این پروژه در مرحلة گذار قرار دارد و هنوز به درجة نهایی از کیفیت، رضایت و مطلوبیت اجتماعی نرسیده است. با وجود این، توانایی تحولات مثبت و عمیق در اثربخشی اجتماعی در آینده را دارد و میتواند روند فعلی تحولات اجتماعی را با اجرای فازهای بعدی پروژه در آیندة شهر زنجان مؤثرتر کند.
in the contemporary era, with the rise of individualism, the development of public spaces as an adjunct to human beings has become more important in bringing them closer to each other and compensating for some of the current lost social capital in the architectural and urban contexts of the past. However, today these spaces have undergone extensive changes that have largely distanced themselves from their original nature and failed to respond to the needs of citizens. Evaluates after interventions. Different tests such as exploratory factor analysis, single sample T test, ANP network analysis process and structural equation modeling were used for data analysis. Finally, the extent of explaining and predicting the implementation of the Branch Square project on the socio-cultural developments of Branch Square neighborhoods under the influence of causal relationships among the six components was analyzed by structural equation modeling. The results showed that social motivation indices (with coefficient of T = 5.363); social interactions (with coefficient of T = 11.1818); and visual quality (with coefficient of T = 9.9402) were positive and higher than standard. As a result, the implementation of the Green Field Project has refined and enhanced the social structures and attitudes of urban people by enhancing visual quality and creating a center for social interaction and urban communication. Based on the research findings, it can be stated that this project is in transition phase and has not yet reached the final level of quality, satisfaction and social desirability.
خلاصه ماشینی:
تحليلي بر اثربخشي اجتماعي توسعۀ فضاهاي عمومي در بافت مرکزي شهرهاي ايران (مطالعۀ موردي: پياده راه سبزه ميدان شهر زنجان ) محمدتقي حيدري *- استاديار گروه جغرافيا، دانشگاه زنجان ، زنجان ، ايران محسن احدنژاد روشتي - دانشيار گروه جغرافيا، دانشگاه زنجان ، زنجان ، ايران سعيد محرمي - کارشناس ارشد جغرافيا، دانشگاه زنجان ، زنجان ، ايران مريم رحماني - دکتري جغرافيا، دانشگاه خوارزمي، تهران ، ايران پذيرش مقاله : ١٣٩٨/١٠/٠٥ تأييد مقاله : ١٣٩٩/٠٣/١٤ چکيده باآغازقرن بيست ويکم ،جهان مابه تدريج به عصريواردشده است که مضـمون تـاريخي-اجتمـاعيجديـديرا به دنبال داشته است .
همچنين پيش از آنکه به آباداني و ارتقاي کيفي وضعيت اجتماعي فضاهاي عمومي شهر توجه شود، اين مراکز از زمان شکل گيري ، همواره از جنبه هاي مختلف ، از جمله ناکارآمدي اجتماعي آن ها به عنوان فضاي عمومي، تضاد با منافع عمومي شهروندان ، تأثيرات منفي بر اقتصاد محلي ، پيامدهاي کالبدي فضايي نامطلوب ، تضعيف هويت اجتماعي، برون راندگي اجتماعي ساکنان محلي، تضعيف تعاملات اجتماعي و غيره مورد نقد قرار گرفته اند (پوراحمد و همکاران ، ١٣٩٧: ١٣٧).
همچنين به دليل اجراي پروژٔە پياده راه سبزه ميدان ، روح دل بستگي به مکان در ميان شهروندان به ويژه ساکنان بافت مرکزي بيشتر است ؛ درنتيجه اين امر به شکل گيري تحولات اجتماعي - فرهنگي در شهر (از جمله تلاش مردم به حفظ و ترويج سازوکارهاي فرهنگي و هويت شهر زنجان مانند گويش ، رفتار و آداب و رسوم گذشتۀ شهر زنجان ) منجر شده است .