چکیده:
سفیدپوستان در آفریقای جنوبی از سال 1948 به مدّت 46 سال، نظام سیاسی مبتنی بر تبعیض نژادی را بنیاد نهاده و پیوسته آن را بازتولید کردند. تغییر این نظام و گذار به نظم دموکراتیک طی سالهای ۱۹۹۹ـ ۱۹۸۹ از رویدادهای قابل تامّل در دهه پایانی قرن بیستم است. درحالیکه خشونت نهادینه در نظام آپارتاید، پایانناپذیر به نظر میرسید؛ اما سیر تحولات و روی کار آمدن دو دولت «دیکلرک» (۱۹۹۴ـ ۱۹۸۹) و «نلسون ماندلا» (۱۹۹۹ـ۱۹۹۴) ، ضرورت صلحسازی در جامعهای آسیبدیده و تشنه انتقام را آشکار کرد. سوال پژوهش: چگونه صلحسازی با سازوکارهای عدالت انتقالی در این جامعه امکانپذیر شد؟ مقاله حاضر، در تبیین تحول سیاسی در آفریقای جنوبی، با کاربست نظریه «ساختیابی» گیدنز (تعامل ساختارـ عاملیت) با استفاده از روش پژوهش توصیفی ـ تبیینی بر این فرضیه تاکید دارد که صلحسازی در عدالت انتقالی (همزیستی پایدار پس از آشتی) از طریق برجستهسازی «بخشش بهجای انتقام» به گذار از آپارتاید به دولت دموکراتیک در سالهای ۱۹۹9-19۸۹ منجر شد. یافتههای پژوهش، نشان از نقشآفرینی رهبران و نهادها، نوع عملکرد کمیسیون حقیقت و آشتی با اولویت جبران خسارت بر مجازات و برگزیدن صلح پایدار بهجای تحقق شکلی عدالت کیفری دارد. تقویت روح مصالحه در زیست سیاسی و اجتماعی، تسهیل در شکلگیری نظام حزبی، تحکیم رقابت و مشارکت سیاسی و اصلاح ساختاری و نهادی، آموزههای ارزنده این واکاوی برای ایران کنونی هستند.
For 46 years whites established the political system of race discrimination in South Africa and continuously reproduced it from 1948. The change of this system and transition to the democratic system during 1989-1999 is among the important events of the final decade of the twentieth century. The Institutionalized violence of the apartheid system looked infinite but the direction of changes and the establishment of de Klerk’s government (1989-1994) and Nelson Mandela (1994-1999) revealed the necessity for peace-building in the vengeance thirsty damaged society of South Africa. How did the peace-building became possible in this society with its transitional justice mechanisms? In order to find the reasons behind the political change in South Africa the present article makes use of Gidenz’s theory of structuration (structure interaction-functionality) emphasizes the hypothesis that peace-building in the transitional justice (permanent coexistence after peace) through highlighting “forgiveness instead of revenge” resulted in the transition from apartheid to the democratic government from 1989-1999. The findings of the study shows the role of leaders and agencies, the type of performance of the commission for truth and peace with the priority of damage compensation instead of punishment and choosing stable peace instead of realization of criminal justice.
خلاصه ماشینی:
پرسش اصلی این پژوهش این است که «چگونه صلح سازی بـا سـازوکارهای عدالت انتقالی در این جامعه امکان پذیر شد؟» مقاله حاضـر، در تبیـین تحـول سیاسی در آفریقای جنوبی ، با استفاده از روش پژوهش توصیفی (تـاریخی ) و نیز بهره گ ری ی از روش تبیینی همراه با کاربست نظریـه «سـاخت یـابی» گیـدنز (تعامل ساختارـعاملیت )، بر این فرضیه تأکید دارد که صلح سـازی در عـدالت انتقالی (همزیستی پایدار پـس از آشـتی ) از طریـق برجسـته سـازی «بخشـش به جای انتقام » به گذار از آپارتاید به دولت دموکراتیـک در سـال هـای ١٩٩٩- ١٩٨٩ منجر شد.
آموزه هـای این واکاوی برای ایران کنـونی ، تقویـت روح مصـالحه در زیسـت سیاسـی و اجتماعی و به کارگیری شیوه های دموکراتیـکِ رقابـت و مشـارکت ، اصـالت و تقدم داشتن «بخشش بر انتقام » در رفتار با مجرمان ، ترجیح عدالت ترمیمی بـر عدالت کیفری و مجازات های سختگیرانه ، شکل گ ری ی نظام حزبی و تشکیلات نیرومند جامعه مدنی و مدارای مذهبی در رویـارویی بـا اقلیـت هـای دینـی و مذاهب اسلامی دیگر هستند.
حال پرسش اساسی این است کـه چگونـه صلح سازی با سازوکارهای عدالت انتقالی در این جامعه امکان پذیر شد؟ برخی مطالعات و پژوهش های خـارجی انجـام شـده دربـارۀ تحـول دولـت در آفریقای جنوبی عبارتند از: نوشتارهای ایلیال گروس ١ (٢٠٠٤)، پیچ آرتـور٢ (٢٠٠٩)، دیوید ای.
این پژوهش ، در راستای علت یابی تحول دولت در آفریقای جنوبی ، با کاربست نظریه «ساخت یابی» (تعامل ساختارــعاملیت ) و الگوی مفهـومی «عـدالت انتقـالی »، بر این فرض تأکید دارد که صلح سازی در عدالت انتقالی (همزیستی پایـدار پـس از آشتی ) از طریق برجسته سازی راهبرد «بخشش بـه جـای انتقـام » بـه گـذار از دولـت آپارتاید به دولت دموکراتیک در فاصله زمانی (١٩٩٩-١٩٨٩) منجر شد.