چکیده:
زمینه و هدف: استفاده از سلاح گرم، علاوه بر ایجاد فضای خشم و نفرت، امنیت جامعه و انسجام اجتماعی را تهدید میکند. گسترش این معضل در استان کرمانشاه شناخت بیشتر آن را ضروری ساخته است. این تحقیق با هدف واکاوی تجربه زیسته مردم کرمانشاه در استفاده از سلاح گرم غیرمجاز انجام شده است. روش: پژوهش حاضر با روش کیفی از نوع پدیدارشناسی انجام شده است. مشارکتکنندگان شامل 16 نفر از استفادهکنندگان سلاح گرم، آسیب دیدگان، قاچاقچیان و کارشناسان انتظامی هستند که با روش نمونهگیری هدفمند انتخاب و گردآوری دادهها از طریق مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته و تحلیل یافتهها بر مبنای تحلیل موضوعی (تماتیک) انجام شده است. یافتهها: مهمترین تجربه زیسته مشارکتکنندگان عدم احساس امنیت و ترس اجتماعی است. عوامل اثرگذار شامل عوامل اجتماعی (بافت ایلی و قبیلهای، اختلافات بر سر منابع کمیاب، نزاع، وجود عصبیت)، عوامل فرهنگی (نظام ارزشی حاکم، فرهنگ قانونگریزی، فقر فرهنگی، پر نبودن اوقات فراغت، آدابورسوم خاص در مراسم)، عوامل روانی (احساس برتریجویی، روحیه سلحشوری، علاقه به سلاح) و در نهایت عوامل اقتصادی (بیکاری، فقر اقتصادی، منفعتطلبی، ضرورتهای شغلی) عنوان شده است. نتیجهگیری: افزایش احساس امنیت اجتماعی، محرومیتزدایی، تقویت هویت ملی، مشارکت و آموزش همگانی، انجام فعالیتهای فرهنگی و اقدامات کنترلی از راهکارهای پیشنهادی است.
خلاصه ماشینی:
در زمينة استفادة غيرمجاز از سلاح گرم تحقيقات زيادي انجام شده اسـت ، امـا اسـتفادة مردم عادي با انگيزه هاي قومي و قبيله اي و مبتني بر ويژگـي هـاي فرهنگـي بـه ويـژه در مناطقي که فرهنگ هاي قوميتي حاکم است ، از جمله تحقيقاتي اسـت کـه کمتـر اتفـاق افتاده است ، به ويژه اينکه مشابه اين تحقيق و با روش کيفي در منطقـه کرمانشـاه انجـام نشده است .
طالــب ، نجفــي اصــل و احمدي اوندي (١٣٩٦) نيــز در بررســي جامعه شناختي عوامل اجتماعي و فرهنگي مؤثر بر حمل و نگهداري سلاح در شهرسـتان ايذه ، تعصبات طايفه اي ، جمع گرايـي عمـودي ، همبسـتگي درون گروهـي ، تقـديرگرايي و سنت پرستي ، خويشاوندگرايي ، مسائل ناموسي ، فرهنگي شدن خشـونت و نـزاع ، نخبگـان اجتماعي (ساختار پاتريمونياليسم ١)، کميابي منابع ، بيکاري ، انتخابات ، تزلزل در مـديريت اجتماعي ، بي اعتمادي به مراجع قضايي و انتظامي ، بيگانه گريزي و اختلافات تاريخي (ارباب –رعيتي ) را مؤثر در نزاع هاي دسته جمعي مي دانند.
رباني ، عباس زاده و نظري (١٣٨٨) نيز پژوهشي با عنوان «بررسي جامعه شناختي عوامل اجتماعي فرهنگي مؤثر بـر گـرايش بـه نـزاع هـاي جمعي » در شهرستان هاي منتخب استان ايلام انجام داده و مهم ترين عوامل اجتمـاعي - ______________________________________________________ 1.
جدول ١- علل نزاعهاي اجتماعي در تنش هاي قومي (منبع : برگرفته از پورافکاري ، ١٣٧٨) عوامل فرهنگي عوامل اجتماعي عوامل اقتصادي عوامل (به تصویر صفحه مراجعه شود) نظرية محروميت نسبي : مفهوم محروميت نسبي ، احساسي است که فرد را فاقد منزلت و شرايطي مي داند که به اعتقاد خودش مي بايست داشته باشد (گر، ١٣٧٩، ص٥٤) و اين احساس مي تواند منجر به شورش ، ستيزه و نزاع شود (گودرزي ، ١٣٨٥، ص١٧٥).