چکیده:
زبان و ادبیات، بیانگر هویت و اصالت و شخصیت یک ملت است. پیوند و تأثیر و تأثیر میان زبان و ادبیات فارسی و زبان و ادبیات عربی دوسویه بوده است. تأثیر زبان عربی بر زبان فارسی به قبل از ظهور اسلام برمیگردد. اما با ظهور اسلام این تأثیرگذاری در اندیشه و فرهنگ ایرانیان گسترش یافت اما قرن پنجم هجری که از قرون درخشان دوره اسلامی است، در این قرن تأثیر قرآن و زبان عربی بر اشعار فارسی نسبت به دورههای قبل بیشتر نمایان است. از آنجایی که ادبیات عربی موجب غنای زبان و ادبیات فارسی است، تأثیرگذاری آن در زمینههای مختلف ار جمله الفاظ و جمل و خیال و اندیشه و سبک بوده است. زبان عربی چون زبان قرآن و متون مقدس هست، ایرانیان و ادب فارسی توجه ویژهای به آن نشان دادند و از آن تأثیر فراوانی پذیرفتند. این پژوهش با عنوان «تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم» در صدد است که به بررسی و تحلیل تأثیر زبان عربی بر اشعار قرن پنجم پرداخته و همچنین گونههای تأثیرگذاری را نیز مورد مداقه قرار دهد. نتایج حاصله نشان میدهد که گونههای تأثیرگذاری زبان عربی بر اشعار قرن پنجم عبارتاند از بکارگیری واژگان و ترکیبات عربی، بکارگیری مضامین ابیات عربی ترجمه ابیات عربی، بکارگیری آرایههای بلاغی مانند پی آوری، تضمین و تشبیه.
خلاصه ماشینی:
اما با ظهـور اسـلام ايـن تأثيرگـذاري در انديشه و فرهنگ ايرانيان گسترش يافت اما قرن پنجم هجـري کـه از قـرون درخشـان دوره اسلامي است ، در اين قرن تأثير قرآن و زبان عربـي بـر اشـعار فارسـي نسـبت بـه دوره هاي قبل بيش تر نمايان است .
مثلا در اين بيت که براي اولين بار امير سيف الدولۀ ابوالحسن علـي بـن حمـداني در طي قطعه عربي به کار برده است : يطرزهــا قـوس الســحاب بأصــفر علي أثمر في أخضر تحت مغيض کأذيـــال خـــود فـــي غلائـــل مصبغۀ والبعض أقصر مـن بعـض (تعليقات منوچهري: ٢٤٨ و ٢٤٩) قطعه فوق را امير طاهر بن الفضل ترجمه کرده است : بربسته هـوا چـون کمـري قـوس قـزح را از اصــغر و از احمــد و از ابــيض معلــم گويي دو سه پيراهن که هر يک را بود پيـدا بن دامن يکي احمر يکـي اصـغر يکـي اخضـر (همان : ٢٤٨ و ٢٤٩) يا منوچهري سروده است : همچنان سنگي که سيل او را بگرداند ز کوه گاه زان سـو، گاه زين سو، گه فـراز و گاه باز (ديوان منوچهري: ٥٣) اين بيت منوچهري ترجمه شعر امرؤ القيس است : مکــر، مفــر مقبــل مــدبر معــا کجلمود صخر حطه السيل من عل (بستاني، ج ١: ٣٤) اثرگذاري اشعار عربي بر شعر فارسي از جنبه بلاغي بحث و بررسي درباره هنر سخنوري و دانش بلاغت ، تـاريخي ديرينـه دارد و در زبـان عربي، از دانش هايي است که به برکت قرآن پديد آمده است .
قرن پنجم هجري از قرون درخشان دوره اسلامي است ، در اين قرن تأثير قرآن و زبـان عربـي بر اشعار فارسي نسبت به دوره هاي قبل بيش تر نمايان است .