چکیده:
نیاز مبرم امروزهی برنامهریزی مسکن کشور، تنها نظریه و تکنیکهای جدیدتر نیست بلکه بومیکردن رویکردهای فوق در راستای توسعهی مسکن مطلوب جامعهی ایرانی نیز ضرورت دارد. روش ارزشگذاری «هدانیک» مرتبط با شناسایی ارزش مسکن، سالها مورد استفادههای متعددی قرار گرفتهاست. نگاشت حاضر که با راهبرد تحقیق تطبیقی و روش استدلال منطقی انجام شدهاست، بررسی مفهوم ارزش در مدل هدانیک مسکن که دارای منشأ غربی است، در مقایسه با دیدگاه ارزش-شناسی علامه طباطبایی است. طباطبایی در بین متفکران اسلامی، با طرح نظریه اعتبارات و با تقریر خاصی که از مقولات اعتباری و عقل عملی ارائه میدهد، امکان دستیابی به مفهوم ارزش در یک جامعه اسلامی را ایجاد نموده است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که نگاه فردی-مبنا در مدل هدانیک، موجب شده است که ارزش، درواقع برآیند ترجیحات فردیای در نظر گرفتهشود، که بیشترین تکرار را داشتهاست و ضریب اهمیت بیشتر یک ویژگی، سبب شدهاست که بصورت یک منفعت عمومی مد نظر قرار بگیرد؛ آنچه طبق دیدگاه علامه، نمیتواند لزوماً ضامن کمال و سعادت غایی انسان باشد. در عین حال، برخی ارزشهای شناسایی شده در مدل، ویژگیهای فیزیکی و محیطیای هستند که بصورت الگو در شهرهای ما رواج یافتهاند. با عنایت به دیدگاه ارزششناسی علامه، شناسایی مفهوم ارزش در برنامهریزی مسکن شهری جوامع اسلامی، همسو با اندیشههای برگرفته از فلسفه اسلامی و حوزه اخلاق از یک طرف و ارزشهای جمعی حاکم بر جامعه و موثر بر کالبد از طرف دیگر، میتواند عامل کلیدی در اصلاح، تکمیل و انطباق مدل ارزش هدانیک با اندیشهی اسلامی حاکم بر جامعه باشد.
The urgent need of today's housing planning is not only the newest theories and techniques but also the localization of the above approaches in order to develop favorable housing in Iranian society. The "Hedonic"valuation method associated with identifying the housing value, has been used for numerous reasons. This paper, which is based on a comparative research strategy and logical reasoning method, is to examine the value concept of a Western-style housing "hedonic"model, compared to the "Allamah Tabatabai's"Value Regards. Tabataba'i, among the Islamic thinkers, with the Mental Understandings idea and the particular opinions that he provides about Mental Understandings and Practical Reason, has made it possible to achieve the concept of value in an Islamic society. Research findings shows the individual-based look in the "hedonic"model has led to the fact that value is actually the result of individual preferences, which are the most frequent, and a feature with more important coefficient, should be considered as a public interest; what, according to Allama's view, can't necessarily guarantee the perfection and ultimate Prosperity of Man. similarly, some of the values identified in the model are physical and environmental characteristics that have become popular in our cities as a model. In Allamah's value regards, the identification of the value in urban housing planning of Islamic societies, combined with thoughts derived from Islamic philosophy and the ethics, besides collective values governing the community and affecting the structure, can be a key factor in refining, supplementing, and adapting the "Hedonic"value model to the prevailing Islamic ideology.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي پژوهش حاکي از آن است که نگاه فردي مبنا در مدل هدانيک ، موجب شده است که ارزش درواقع برايند ترجيحات فردياي در نظر گرفته شود، که بيشترين تکرار را داشته است و ضريب اهميت بيشتر يک ويژگي سبب شده است که به صورت يک منفعت عمومي مدنظر قرار بگيرد؛ آنچه طبق ديدگاه علامه ، نميتواند لزوما ضامن کمال و سعادت غايي انسان باشد.
بدين لحاظ ، قيمت مسکن ، نشانگر حداکثر پولي است که مردم تمايل دارند براي ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ 1 Hedonic Pricing Method (HPM) کيفيت بهتر محيط ، ميزان خاصي از امکانات داخلي و وضعيت ساختمان و ميزان دسترسي به امکانات و خدمات شهري – آنچه ارزش هاي خاص مسکن تلقي ميشود- بپردازند.
اهداف و پرسش هاي پژوهش پژوهش حاضر ضمن تحليل مفهوم ارزش در روش ارزش گذاري هدانيک ، که منشأ غربي دارد، سعي دارد تا تعريف ارزش طبق ديدگاه ارزش شناسي علامه و نظريۀ اعتبارات ايشان را مدنظر قرار داده و از تطابق بين اين دو ديدگاه ، مفهوم مناسب ارزش را جهت بهره برداري در برنامه ريزي مسکن ، متناسب با جامعۀ ايراني_اسلامي ارائه نمايد.
در همين راستا، سؤال اصلي عبارت است از اينکه مفهوم ارزش در برنامه ريزي مسکن شهري جامعۀ اسلامي چيست و در مقايسه با مفاهيم ارزش در مدل هدانيک ، چگونه ميتوان از اين مدل در برنامه ريزي مسکن مطلوب در کشور استفاده نمود؟ پيشينۀ پژوهش روش هاي مختلفي براي تخمين ارزش ها وجود دارد؛ از منظر ترجيحات ، ترجيحات شهودي (ارزش هاي بازاري، ارزش هدانيک ، هزينۀ سفر، رفتار متعارف ) و ترجيحات اظهاري (انتخاب تجربي و ارزيابي تصوري) قابل طرح هستند (رفيعيان و همکاران ، ١٣٨٧: ١٥).