چکیده:
مدیریت مناسب مواد زائد جامد شهری بهعنوان یکی از مهمترین مسائل زیستمحیطی در سراسر جهان مطرح میباشد. مشکلات زیستمحیطی و بهداشتی به وجود آمده بر اثر عدم مدیریت صحیح پسماند شامل افزایش بیماری، ازدیاد حیوانات ولگرد، آلودگی هوا، آب، زمین و غیره است. ازاینرو شناسایی شاخصها و ارتقای کارایی سیستم مدیریت پسماند اهمیتی بسیار دارد. در پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی تلاش شده است که ضمن تبیین و ارزیابی شاخصهای مؤثر در دو بعد تولید- تفکیک و جمعآوری - حملونقل راهکارهای ارتقای کارایی سیستم مشخص شود. جهت گردآوری دادهها از پرسشنامه استفادهشده است. جامعه آماری سؤالات مرتبط با شهروندان، کلیه زنان شهر یزد و جامعه آماری سؤالات مرتبط با کارشناسان، کارشناسان سازمان پسماند، حوزه خدمات شهری و سازمان محیطزیست میباشند. تعداد 70 پرسشنامه توسط کارشناسان و 70 پرسشنامه توسط زنان خانوار تکمیلشده است. نتایج نشان میدهد آگاهی اجتماعی بر روی میزان تولید پسماند شهر یزد تأثیر داشته است؛ اما بر روی جداسازی و تفکیک پسماند مؤثر نبوده است. همچنین میزان درآمد و تعداد اعضای خانواده بر روی میزان تولید پسماند شهر یزد تأثیرگذار بوده است. استفاده از تکنولوژی مناسب و بهکارگیری بخش خصوصی بر کارایی سیستم تأثیرگذار بوده است. تعداد دفعات و زمان جمعآوری پسماند در شهر یزد بر بعد جمعآوری و حملونقل تأثیری نداشته است. دلیل عدم تأثیرگذاری را میتوان در کمبود تعداد دفعات و نامناسب بودن زمان جمعآوری پسماند خشک (یک روز در هفته) و همچنین جمعآوری پسماند تر بهصورت روزهای زوج یا فرد هرماه و درنتیجه عدم رضایت شهروندان از نحوه جمعآوری برشمرد.
management of municipal solid waste is one of the most important environmental issues at worldwide. Environmental and health problems caused by inadequate waste management include increase of disease and stray animals, pollution of air, water, land and more. Therefore, identifying the indicators and improving the efficiency of the waste management system is very important. In the present study,With a descriptive-analytical approach has been attempted to identify and evaluate the effective indicators in two aspects of production-separation and collecting-transportation for improving waste management system. The statistical population of questions related to citizens, all women in Yazd city and the statistical population is related to experts, experts of waste management, municipal services and environmental organizations. 70 questionnaires were completed by experts and 70 questionnaires were completed by household women.The results show that social awareness has an effect on the waste production in Yazd city, but it has not been effective on waste separation. In addition, the amount of income and the number of family members influenced the amount of waste production in Yazd City. The use of appropriate technology and the use of the private sector have had an impact on performance of system. The frequency and time of waste collection did not affect the collection and transportation dimension. The reason for the lack of impact can be due to the lack of frequency and inappropriate dry waste collection time (one day per week), as well as collecting wet waste as a couple or individual days per month is a reason for citizens' dissatisfaction.
خلاصه ماشینی:
از اهداف این پژوهش میتوان تبیـین و ارزیـابی شـاخص های مـؤثر بـر تولیـد و تفکیـک همچنـین جمـع آوری و حمل ونقل به منظور کاهش تولید پسماند، افزایش بازیافت ، کاهش هزینه ها، افزایش میزان رضایت شـهروندان و افـزایش پایداریهای زیست محیطی و درنهایت ارتقای کارایی سیستم مدیریت پسماند شهر یزد اشاره نمـود.
بررسی پیشینه پژوهش نشان میدهد در پژوهشی که لانگا و کوالهو١در سال ٢٠١٨ با عنوان ارزیابی چرخه زندگی جهـت حمایت از استراتژی های پایدار مدیریت پسماند در برزیل انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند که پایدارترین راهبردهـا در راستای حفظ محیط زیست در شهر ریودوژانیرو تمرکز بر جمع آوری جداگانه پسماند و بازیافت آن هـا نسـبت بـه سـوزاندن پسماندها و دفن مستقیم آن ها میباشد.
همچنین در مطالعه ای دیگر که وییرا و ماتئوس ٢در سال ٢٠١٨ با عنـوان تـأثیر عوامـل اقتصـادی و اجتماعی بر تولید پسماندهای جامد شهری در سائوپائولو برزیل انجام داده اند به این نتیجه رسیده اند جهت ارتقـاء سیسـتم مدیریت پسماند جنبه های اجتماعی یک عامل مهم در برنامه ریزی است و نابرابری می تواند بر الگوی مصرف تأثیر داشته و نوع پسماند تولیدی را تحت تأثیر قرار دهد.
الوکانی ٦و همکاران در مقاله ای در سال ٢٠١٦ به بررسی فاکتورهای مؤثر در جمع آوری پسماندهای جامد در شـهر نیجریه پرداخته اند و به این نتیجه رسیده اند که عمده چالش های پیش رو در راستای افزایش کارایی سیستم ، فقدان بودجه کافی ، تنگناهای اداری ، چالش های منابع انسانی و عدم آگاهی اجتماعی خانوارها میباشد و خواهان تأمین بودجـه کـافی، استفاده از بخش خصوصی، وضع قوانین سخت گیرانه و تنبیهـی، تهیـه تجهیـزات مناسـب و افـزایش آگـاهی اجتمـاعی خانوارها بوده اند.