چکیده:
«افزایش جمعیت شهرنشین» در طول چند دههی گذشته، هرچند مزایایی برای ساکنان شهرها به ارمغان داشته، اما این پدیده بسیاری از شهرها و ساکنان را با مسائل و چالشهایی در زمینههای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، زیستی و کالبدی روبرو ساخته است. تدوام این وضعیت موجب فاصله گرفتن شهرها از وضعیت پایداری و تنزل کیفیت زیست و زندگی ساکنان شده است. بر این مبنا، «زیست پذیری شهری» به عنوان یکی از رویکرهای برآمده از مبحث توسعه پایدار، و به منظور حل چالشها و مسائل شهری مطرح گردید. بر این اساس، تحقیق حاضر به سنجش و ارزیابی زیست پذیری شهری در محلات منطقه 15 شهر تهران پرداخته است. روش تحقیق توصیفی - پیمایشی با هدف کاربردی است و دادههای مورد نیاز تحقیق از طریق جمعآوری پرسشنامه ساکنان فراهم شده است. نتایج نشان میدهد امتیاز زیست پذیری در منطقه با استفاده از آزمون t تک نمونهای و با درنظر گرفتن عدد 3 به عنوان حد متوسط، برابر با 2.46 به دست آمده است که در بین ابعاد 5 گانهی مورد بررسی، بعد مدیریتی با امتیاز 1.78 و بعد اجتماعی - فرهنگی با امتیاز 2.81 به ترتیب دارای بدترین و بهترین وضعیت زیست پذیری در محله بودهاند. همچنین نتایج مدل کوپراس نشان داد در بین محلات منطقه 15، محله ابوذز با امتیاز 0.0576 و محله مینابی با امتیاز 0.0476 به ترتیب بهترین و بدترین محلات منطقه15 از نظر شاخصهای زیست پذیری بوده است.
Although urban population growth has some advantages for city dwellers over the past decades, it has brought many social, cultural, economic, biological and physical issues and challenges for them. When the growth of urban population continues, sustainability of cities is threaten and life quality of their residents degrades. Accordingly, "urban viability", as one of the approaches to sustainable development, has emerged to address such urban challenges and issues. Hence, the present study has been conducted to evaluate urban viability in the 15th district of Tehran. The descriptive-survey research method is applied and the data required for the research are provided by asking the residents to fill in the research questionnaires. As the results revealed, by using a single sample t-test and considering the number 3 as an average, the biodiversity score in this region was 2.46. Among the five dimensions investigated in the present study, the managerial dimension, with a score of 1.78 , and the socio-cultural dimension, with a score of 2.81, had the worst and best living conditions in this district, respectively. Also, the results of Copras model showed that among the neighborhoods of District 15, Abuzar neighborhood, with a score of 0.0576 , and Minabi neighborhood, with a score of 0.0476, were respectively the best and the worst neighborhoods of District 15 in terms of livability indices.
خلاصه ماشینی:
سنجش و ارزيابي زيست پذيري محلات شهري مطالعه موردي: منطقه ١٥ کلان شهر تهران زهرا سالاري مقدم - دانشجوي دکتري جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه تهران ، تهران ، ايران کرامت الله زياري ١- استاد جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه تهران ، تهران ، ايران حسين حاتمينژاد - دانشيار جغرافيا و برنامه ريزي شهري، دانشگاه تهران ، تهران ، ايران تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٠٤/١١ تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/٠٨/٠٩ چکيده «افزايش جمعيت شهرنشين » در طول چند دهه گذشته ، هرچند مزايايي براي ساکنان شهرها به ارمغان داشته ، اما اين پديده بسياري از شهرها و ساکنان را با مسائل و چالش هـايي در زمينـه هاي اجتمـاعي، فرهنگـي، اقتصـادي، زيستي و کالبدي روبرو ساخته است .
نتايج نشان مي دهد امتياز زيست پذيري در منطقه با استفاده از آزمون t تک نمونه اي و با در نظر گرفتن عدد ٣ به عنوان حد متوسط ، برابر با ٢/٤٦ به دست آمده است کـه در بـين ابعـاد ٥ گانـه موردبررسـي، بعـد مديريتي با امتياز ١/٧٨ و بعد اجتماعي - فرهنگي با امتياز ٢/٨١ به ترتيب داراي بدترين و بهترين وضعيت زيست پذيري در محله بوده اند.
بنـدر آباد و احمدي نژاد (١٣٩٣) در پژوهشي با عنوان «ارزيابي شاخص هاي کيفيت زندگي با تأکيد بر اصول شهر زيسـت پـذير در منطقه ٢٢ تهران » باهدف سنجش ميزان زيست پذيري شهرک گلستان در دو بعد عيني و ذهنـي و شناسـايي عوامـل مهم و مؤثر در ارتقاي کيفيت زندگي در آن ، به اين نتيجه رسيده اند که ميزان رضايت کلي در همه قلمروهـا عـدد ٠/٥١ به دست آمده است که با توجه به طيف ليکرت اين شهرک در وضعيت متوسط قـرار دارد.