چکیده:
قهرماننامه (یا قهرمان قاتل یا قصۀ قهرمانان) اثری از ابوطاهر طرسوسی مؤلف پرکار قرن ششم است. این داستان که در زمرۀ ادبیات عامه محسوب میشود، دورانِ اساطیریِ پادشاهی هوشنگشاه و دلاوریهای پهلوانان و عیاران او را بازتاب میدهد. ازجمله شخصیتهای اصلی این داستان به قهرمان، هوشنگشاه، گردنکشان، سروخرامان و بهرام جبلی میتوان اشاره کرد. از قهرماننامه چندین نسخه به زبان فارسی، ترکی، ازبکی و کردی موجود است؛ ولی تاکنون بهجز چند چاپ سنگی کمحجم و نامرغوب، تصحیح انتقادیای از این اثر انجام نگرفته است. در این مقاله سعی بر آن است علاوه بر معرفی نسخ موجود از قهرماننامه، به بعضی از
ویژگیهای سبکی نسخۀ کتابخانۀ ملی (نسخۀ اساس) و معرفی شخصیت اصلیِ داستان، یعنی قهرمان نیز اشاره شود.
Qahraman-namah (or killer hero, or The Tales of Heroes) is a work by AbuTahir Tartusi, a prolific author in the sixth century. This story is one of the popular folklore, reflecting the mythological reign of Houshang Shah and the courage of his warriors. The main characters in this story are Qahraman, Houshang Shah, Gardankeshan, Sarv Kharaman, and Bahram Jebeli. There are several versions of the Qahraman-namah in Persian, Turkish, Uzbek, and Kurdish, but so far, except a few low quality and inappropriate stone prints, no critical correction has been made of this work. This article attempts analyze the existing version of the Qahraman-namah, some of the stylistic features of the National Library version (the basic version), and the main character of the story, the Qahraman.
خلاصه ماشینی:
محمدجعفر محجوب ، ذبيح اله صفا، سعيد نفيسي و حسين اسماعيلي (محجوب ، ١٣٨٢: ٢٧٢ ـ ٢٧٣؛ همان ، ١٣٦٤: ١٩٩ - ٢٠٠) نيز يادداشت هايي در معرفي ابوطاهر طرسوسي ٢ و آثارش ، به خصوص قران حبشي و قهرمان نامه ، مکتوب داشته اند (صفا، ١٣٦٩: ٥/ ١، ١٩٢؛ نفيسي، ١٣٤٤: ١/ ٧١؛ طرسوسي، ١٣٨٠: مقدمۀ کتاب ).
حسن ذوالفقاري (١٣٩١: ٣/ ١٨٧٣ – ١٩٨٣؛ همان ، ١٣٩٤: ١٤٢ ـ ١٤٤) در جلد سوم کتاب ادبيات مکتب خانه اي از روي نسخۀ چاپ سنگي اين اثر را تصحيح کرده و يادداشت هايي مختصر نيز دربارة اثر و سبک آن عرضه داشته است .
در نسخۀ ترکي قهرمان نامه به شمارة ٣٤٣ supplement turk محفوظ در کتابخانۀ پاريس نيز چندين بار به نام «طرطوس حکيم » اشاره شده است (٨ ب ، ٢٢ الف ، ٣٤ الف ، ٤٧ ب ، ...
نسخۀ خطي کتابخانۀ رودکي تاجيکستان اين نسخه در نشريۀ نسخه هاي خطي دانشگاه تهران (دفتر ٩) به شمارة ١١٦ و با عنوان «قهرمان قاتل » ثبت شده است (دانش پژوه ، ١٣٥٨: ٦٧).
در فهرست نسخ خطي فارسي انستيتوي آثار خطي تاجيکستان (جلد اول )، اين نسخه به شمارة ٤٤٥٧ و با عنوان «جنگ نامۀ قهرمان قاتل » ذکر شده است .
اين نسخه که کم حجم ترين نسخۀ موجود از قهرمان نامه است ، در آغاز افتادگي دارد و کاتب آن نيز نامشخص است (درايتي، ١٣٨٩: ٨/ ٣٥٤؛ همان ، ١٣٩٢: ٢٥/ ٦١٧) در برگ نخستين اين دست نويس با مداد عبارت «هذا کتاب اسکندرنامه » نوشته شده 4 است .