چکیده:
با وجود اینکه گیلانیان و دیلمیان به عنوان یکی از مهم‌ترین اقوام ساکن مناطق جلگه‌ای و کوهستانی جنوب دریای کاسپین در آغاز حکومت ساسانیان با سرسختی حاضر به اطاعت از آنان شدند، اما در طول دوران حکومت ساسانیان، مناسباتشان با فراز و فرودهایی همراه بوده است. فرضیۀ مقاله پیش‌رو این است که ساسانیان با توجه به نیروی جنگی دیلمیان، سعی داشتند از مهارت این اقوام در جنگ‌های خود با رومیان و سایر مخالفان و دشمنان‌شان سود جویند؛ اما با وجود وابستگی نظامی به این اقوام، آنان در برنامه‌های خود تلاش داشتند سرزمین گیلان و دیلم به‌عنوان بخشی از شاهنشاهی ساسانی باقی بماند. هدف پژوهش حاضر، تجزیه و تحلیل دلایل همگرایی و واگرایی دیلمیان و گیلانیان با ساسانیان در مناسبات سیاسی و نبردهای آنان بوده است. روش پژوهش مطالعة حاضر با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر داده‌های کتابخانه‌ای است. نگارندگان در مناسبات ساسانیان با اقوام گیل و دیلم درصدد پاسخ دادن به این پرسش‌اند که با توجه به اهمّیتی که دیلمیان و گیلانیان در ساختار سیاسی و نظامی عصر ساسانی داشتند، ساسانیان چه سیاستی در برابر دیلمیان و گیلانیان اتخاذ نمودند؟ نتیجۀ این پژوهش نشان می‌دهد که ساسانیان، دیلمیان را به چشم جنگجویانی می‌دیدند که تسلط و به‌کارگیری آنان در ساختار نظامی‌شان موجب تقویت توان نظامی و برتری آنان می‌شد.
The present article intends to study the functioning and effective role of the Guilani tribes and their position in the military and political structure of the Sassanid era with an analytical approach based on Roman, Islamic and modern research on the Sassanid background. As the abundance of natural resources and obstacles from this land was built in an unbeatable way, so that only the natives of this land are able to discover it and live in Guilan. These environmental conditions have led to constant warlordism and special military skills throughout the history of DalaiLaman. Hence, the Sassanid kings attempted to use the Dylanian military in their foreign battles. However, the relations between the Sassanid kings and Guil Dilam's relatives were not based on tolerance, but the desire of the Sassanid kings to dominate the whole world and ignore the political dilemmas of the Sassanids caused them to confront these local governments. The findings of the research show that the Sasanians saw the Dilemians in the eyes of warriors whose domination and utilization in their military structure would strengthen their military capability. The research method is conducted in a historical and analytical way using library data.
(
, 
, 
)
