خلاصه ماشینی:
دولت واتيكان كه بر اساس قرار داد[لاتران] در سال 1308 هجري شمسي به وجود آمده در واقع يك استثناء در سيستم بين المللي است و با توجه به نفوذ آن در ميان صدها ميليون كاتوليك در سراسر جهان مي تواند اهميت و نقش خطيري را بعهده بگيرد.
و البته مي دانيم كه دستگاه پاپي در پيشبرداهداف سياسي خود هم به قدرت مستقيم (ساخت سازماني درون كليسا با شعب جهاني خود) و هم به قدرت غير مستقيم (رهبريت مذهبي ) مجهز بوده و براي نيل به اهدافي كه خود تعقيب مي كند از دو نوع وسيله بهره مي گيرد نخست : قدرت روحاني پاپ (به معني پدر مقس ) به عنوان جانشين پيتر مقدس و دارنده صلاحيت انحصاري رهبري مذهبي و اخلاقي و از طريق همين زعامت داراي وسيله اعمال قدرت بوده و از طرق انتشار دستورالعملها اندرزنامه و از راه ايمان و وفاداري مردم كاتوليك وسائل نيل به هدفها را دراختيار دارد.
دراينجا بي مناسبت نيست اشاره كنم كه كتابخانه واتيكان بالغ بر يك ميليون نسخه كتاب دارد كه ازاين تعداد 70 هزار آن خطي و قديمي است .
نكته جالب توجه آنكه واتيكان مجموعه گرانبهائي از تعزيه هاي خطي ايران را دارد كه فهرست آنها هم موجوداست و رقم آن بالغ بر هزار نسخه است كه طبعا مي توان شگفت انگيز باشد.
نسخه هاي خطي كتابخانه واتيكان : دراين كتابخانه مجموعا 67000 نسخه خطي وجود دارد و بخشي ازاين مجموعه كتب خطي اسلامي است .
3. فهرست نسخه هاي خطي عربي جديد در كتابخانه واتيكان (سال 1924) تاليف ليسترانت .
اين فهرست كه يكي از غني ترين مجموعه هاي تعزيه را در جهان شامل مي شود تاليف[ اتوري رونسه] و[ اليسيوبومباجي] مي باشد كه در سال 1961 به چاپ رسيده .
2. فهرست نسخه هاي خطي قرآن كريم موجود به خط كوفي در كتابخانه واتيكان .