چکیده:
تمثیل قالب و صنعتی است که برای تبیین معنی و در خدمت ادبیات تعلیمی قرار میگیرد و تمثیل ابزاری است برای تجسم بخشیدن و به تصویر کشیدن مفاهیم انتزاعی تا هرچه کوبندهتر و دلنشینتر مضامین تعلیمی در جان خواننده بنشیند و لذا در بیان مفاهیم تعلیمی مذاهب، نقش بسزایی دارد. تمثیل از دیرباز با مفاهیم و اقسام و ویژگیهای گوناگون که برای آن برشمردهاند، از زمان رودکی در شعر فارسی حضور داشته است و در قرن ششم و هفتم در آثار سنایی، عطار و مولانا و ... دیده میشود اما در دوران صفویه، بخصوص در اشعار صائب بیش از تمام ادوار از آن بهره گرفته شده است، صائب با شگرد تمثیل و تصویرسازیهای دقیق و خیالانگیر توانسته مفاهیم اجتماعی، اخلاقی، حکمی، فلسفی، عرفانی و ... را هر چه زیباتر و حیرتانگیزتر تعلیم دهد و در جان مخاطب حکاکی کند، در این مقاله به سبب وفور تمثیلها و مفاهیم تعلیمی فقط به ارائه برخی مضامین تعلیمی در غزلیات صائب میپردازیم تا افق تازهای که وی با تصویرآفرینی و تمثیل با برانگیختن احساس در خواننده به نمایش گذارده، بیان نماییم.
Allegory is a format to express a meaning in didactic literature. We benefit from Allegory to visualize and imagery of subjective concepts, then we can show educational themes more pleasant and stronger to the readers. Allegory with concepts, properties and types exists as old as roudaki’s living time in Persian poetry and we can see it in Sanayi, Attar and Molavi lyrics. But Saeb e Tabrizi use Allegory in his lyrics more than anyone else in Safavie era. Saeb with exact illustration and imagination showed moral, philosophical and mystical concepts more exciting to his readers. Because of many educational concepts and allegory in sonnets of Saeb, We just talk about some of educational concepts in his sonnets to show you a new way of imaginary allegory to satisfy your feelings.
خلاصه ماشینی:
» (زمر : ٢٧) تمثيل در تمام ادوار شعر و نثر فارسي حضور داشته است و در قرن ششم تا هشتم رواج بيشتري مي يابد زيرا با رشد عقلانيت در شعر، تمثيل نيز گسترده تر مي شود، از جمله : مولانا در مثنوي معنوي با شيوه ي تمثيل و حکايات زيبا توانسته انديشه هاي والاي عرفاني را بيان نمايد و عطار نيز با حکايات و تمثيل ها مفاهيم عقلاني عميقي را ارائه نموده است ، اما بيش از تمام دوره هاي ادبي در شعر شاعران سبک هندي اين صنعت به کار رفته است به حدي که زيبايي و تأثير همه انواع خيال را تحت تأثير قرار داده ، آن گونه که در شعر صائب مي بينيم و بي شک اساس اشعار صائب بر پايه تمثيل است ، وي با بهره گيري از شيوه تمثيل مفاهيم تعليمي اعم از: اخلاقي ، فلسفي ، ديني ، سياسي ، اجتماعي و غيره ...
را به مخاطب القا مي کند وي با شگردهاي تصويري متفاوت از حوادث زندگي ، دقت در شکل و اندازه ، رنگ ، بو و ظاهر اشياء و پديده هاي طبيعي ، به نکات تعليمي دست مي يابد که از ديد سرايندگان پيشين پنهان بوده است ، او با تمثيل هاي خود بيان مي دارد که بهره گيري از اين الگوي خاص براي تعليم انديشه ها و عقايد، بسيار تأثيرگذار و ضروري است .