چکیده:
برجستهترین و مهمترین کار ویژهی متولیان بخش نظامی ـ امنیتی یک کشور، گزینش و کاربست راهبرد مطلوب به منظور عینیتبخشی به امنیت مرزی ـ سرزمینی است. ایران در گسترهی بحرانزا و چالشآفرین غرب آسیا قرار دارد و مشخصاً نواحی غربی آن از دیرباز در معرض تهدیداتِ وجودی و پایدار قرار داشته است. تصمیمسازان حوزه سیاسی ـ دفاعی ایران علاوه بر استقرار یگانهای کارآزمودهی نظامی ـ اطلاعاتی در مناطق مرزی، اتخاذ یک راهبرد برونمرزی به منظور دور نگه داشتن تهدیدات از مرزهای بینالمللی را اهرمی مناسب میپندارند که فقدان آن تأمین و تثبیت امنیت در چنین محیط بحرانزایی را دشوار میسازد. سؤال اصلی پژوهش این است که راهبرد بازدارندگی برونمرزی چه جایگاهی در منظومهی سیاست دفاعی ـ امنیتی ایران در منطقه غرب آسیا دارد؟ راهبرد برونمرزی ایران دارای چهار لایهی دفاعی در عراق، سوریه، لبنان و یمن است، در این میان سپاه قدس محور شبکه را تشکیل داده و حزبالله لبنان، حشدالشعبی، انصارالله، تیپ فاطمیون و زینبیون حلقههای شبکه را شکل میدهند. این راهبرد ماهیت تهاجمی نداشته بلکه هدف پایهای آن ایجاد نوعی سامانهی بازدارنده و تدافعی جهت مقابله با منابع تهدید است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که پیامدهای مطلوب راهبرد بازدارندگی برونمرزی نظیر مقابله با تهدید تروریسم، موازنه نامتقارن در برابر دشمنانی نظیر آمریکا و اسرائیل، تقویت عمق استراتژیک و در نهایت حفظ و تثبیت امنیت سرزمینی باعث شده تا در سپهر سیاست خارجی ایران جایگاه بسیار مهمی داشته باشد. روش پژوهش کیفی بوده، مسئله اصلی با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده و ابزار گردآوری دادهها نیز فیشبرداری است.
The most prominent and important task of those in charge of the military-security sector of a country is to select and apply the desired strategy in order to give objectivity to border-territorial security.Iran is in the midst of crisis-ridden and challenging West Asia, and its western regions have long been threatened with existential and lasting threats.In addition to deploying experienced military-intelligence units in the border areas, Iranian political-defense decision-makers see the adoption of an extraterritorial strategy to keep threats from international borders as a leverage whose absence makes it difficult to ensure security in such a crisis-ridden region.The main question of the research is what is the position of the extraterritorial deterrence strategy in the system of Iran's defense-security policy in the West Asian region. Iran's foreign policy strategy has four layers of defense in Iraq, Syria, Lebanon, and Yemen. In this strategy, the Quds Force has formed the axis of the network, and Hezbollah of Lebanon, Hashd al-Shaabi, Ansarullah, the Fatimid Brigade and Zeinabion have formed the network's linksThis strategy is not aggressive in nature, but aims to create a kind of deterrent and defensive system to deal with threatening resources.The research findings show that the desired consequences of the extraterritorial deterrence strategy, such as countering the threat of terrorism, asymmetric balance against enemies such as the United States and Israel, strengthening strategic depth, and ultimately maintaining territorial security, have caused it to have an important position in Iran's foreign policy.Iran has a very important position.
خلاصه ماشینی:
سؤال اصلی پژوهش این است که راهبرد بازدارنـدگی برون مـرزی چـه جایگاهی در منظومه سیاست دفاعی ـ امنیتی ایران در منطقه غرب آسیا دارد؟ راهبرد برون مرزی ایـران دارای چهار لایه دفاعی در عراق ، سوریه ، لبنان و یمن است ، در این میان سپاه قدس محـور شـبکه را تشکیل داده و حزب الله لبنان ، حشدالشعبی، انصارالله ، تیپ فاطمیون و زینبیون حلقه های شبکه را شکل میدهند.
یافته های پـژوهش نشـان میدهـد کـه پیامـدهای مطلـوب راهبـرد بازدارندگی برون مرزی نظیر مقابله با تهدید تروریسم ، موازنه نامتقارن در برابر دشمنانی نظیر آمریکـا و اسرائیل ، تقویت عمق استراتژیک و در نهایت حفظ و تثبیت امنیت سرزمینی باعث شده تا در سیاست خارجی ایران جایگاه برجسته ای داشته باشد.
برخی مواقع حوزه های استراتژیکی کشور مورد تهدید قـرار میگیرنـد و گـاه حوزه های ژئواکونومیکی و ژئوپلیتیکی، بر این اساس با توجه به نوع تهدید، کشورها بـه دنبال اتخاذ استراتژی متناسب با آن هستند (عباسـی و دیگـران ، ١٣٩٥: ٦٣)؛ در شـرایط کنونی نظر به اینکه کماکان صلح و ثبات در سیستم بین الملل و زیرسیستم های منطقـه ای برقرار نشده است و رقابت های زیادی میان قدرت های جهانی و بازیگران درون منطقه ای وجود دارد، هر کدام در تلاش هسـتند تـا بـا اسـتفاده از اهرم هـای مختلـف ، اقـدام بـه بازداشتن رقبا از تهاجم علیه موجودیت خود، منافع حیاتی و همچنین متحدان راهبـردی کنند.