چکیده:
با توجه به اینکه احیای آثار گذشتگان زبان و ادبیات فارسی، نقشی اساسی در شناخت ویژگیهای فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و سیاسی جامعۀ گذشتۀ ما دارد و نیز با این شناخت میتوان افقهای روشنی را به زندگی امروز گشود، نویسنده را بر این داشت تا به گردآوری دقیق و تحلیل و تصحیح اشعار یکی از انسانهای وارسته و پاک دورۀ صفویه و افشاریه بپردازد. این پژوهش سعی دارد تا پس از شرح احوال زندگی شاعر، نسخههای خطی از سرودههای وی را معرفی کند. صادقهجریتفرشی شاعر عصر صفوی و افشاری، ابتدا یک مثنوی تاریخیمذهبی را میسراید و سپس به اشعار عرفانی و پرسوزوشور راغب میشود. بیشتر اشعار وی در قالب مثنوی است و چند رباعی و غزل و بیتهای پراکنده (مفردات) از وی بر جای مانده است. پژوهشگر به این دلیل این موضوع را برگزید تا علاقهمندان شعر و ادب فارسی با چنین چهرههای گمنامی بیشتر آشنا شوند و آنان نیز به تحلیل و معرفی چنین اشخاص و نسخههایی ترغیب شوند. نگارنده مشخصات بعضی از نسخههایی را که در گردآوری دیوان شاعر از آنها استفاده کرده، ذکر میکند و در بعضی موارد به نسخههایی که فقط از نظر گذرانده است، اشارهای دارد. پژوهشگر دلیل جمعآوری و نقد و تحلیل نسخههای صادق تفرشی را زدودن غبار سهو و اِعمال سلیقه در نگارش نُسخ میداند. پژوهشگر در این مقاله به روش کتابخانهای و تحقیقِ تاریخی، هریک از نسخههای مورد نظر را از کتابخانههای مختلفی به دست آورده و ماهها این نسخ را با یکدیگر مقایسه کرده و آنها را بهدقت مورد تحلیل و بررسی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
تهران ، مجلس ، شمارٔە نسخه : ١٣٤٣٢/١ (نسخۀ اساس ) آغاز و انجام : برابر خط : نستعلیق ، کاتب : ابن محمد کاظم ، تاریخ کتابت : ١٢٤٠هجری قمری؛ جلد: مقوا، ٥٠ برگ ، ١ سطر، اندازه : ١٢/٥×٢٠/٥ سانتیمتر هرچند نسخه های نسبتاً زیادی از شهنشـاهنامۀ صـادق تفرشـی را مـیتـوان از لابـه لای نسخه های قدیمی بعضی کتابخانه یافت ، این نسخه به دلیل خوانایی بیشتر و هم تقدم زمـانی بیشتر بر نسخه های دیگری که در دسترس نویسنده بود، نسخۀ اساس قرار گرفته است .
قم ، مرکز احیای میراث اسلامی، شمارٔە نسخه : ٦٧٩ و ٢٦٦٦ عکسی آغاز: برابر؛ انجام : گــر ســر هــر مــوی زبــان بایــدم در خـــور آن نطـــق بیـــان باشـــدم خط : نستعلیق ، بدون کاتب ، تاریخ کتابـت : قـرن ١٣؛ همـراه بـا یادداشـتی از محمـد بـن زین الدین محمد حسینی تفرشی قمی (نؤە صاحب شاهنامه ) به تاریخ دهم ربیـع الاول ١٣٢٧ هجری قمری که در برگۀ اول نسخه با خطی کم رنگ نوشته شده است ؛ جلد: تیماج قهوه ای ٤٠ برگ ، ١٠ سطر، اندازه : ١٠×١٥/٥ سانتیمتر ٥.
تهران ، دانشگاه ، شمارٔە نسخه : ٥١٧٠/٢ آغاز: برابر؛ انجام : این سخن اصل است و شاخ و بـرگ نیسـت چـارٔە بخـت سـیه جـز مـرگ نیسـت خط : نستعلیق ، بدون کاتب ، تاریخ کتابت : قرن ١٣ هجری قمـری، کاغـذ: فرنگـی، جلـد: مقوا، ١٠ برگ (٢٩ روـ ٣٨ پشت )، ١٤ سطر (٧×١٣)، اندازه : ١٢×١٨سانتیمتر ٤.