چکیده:
پیشرفت فناوری باعث تولید خودرویی شده است که نیاز به راننده انسانی ندارد. در سال 1396 اولین خودرو خودران در ایران با موفقیت آزمایش شد و در همان ماه رئیس پلیس راهور ناجا تردد خودروهای خودران را به دلیل فقدان قوانین مربوطه و مشخص نبودن مسئول در تصادفات احتمالی این خودروها، ممنوع اعلام کرد. از اینرو، نوشتار حاضر در صدد بررسی این امر است که چگونه با قوانین کیفری فعلی، میتوان مسائل ناشی از صدمات ایجاد شده توسط خودرو خودران حل و فصل کرد. نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی با تطبیق مقررات موجود بر پدیده نوظهور خودروی خودران پیش رفته و در نهایت پس از تحلیل موضوع نتیجهگیری مینماید که مبنای اعمال مسئولیت بر کاربر خودران در سطح صفر، یک و دو همانند خودروهای معمولی میباشد چرا که در نهایت هر نتیجهای که از ترکیب رانندگی کاربر و سیستمهای کمک راننده حاصل شود، منتسب به کاربر است. مبنای اعمال مسئولیت در سطح سه، ترک فعل کاربر میباشد. خودران سطح چهار ترکیبی از خودران سطح سه و پنج میباشد و در خصوص مسئولیت کاربر آن، ترکیبی از مسئولیت در سطح سه و مسئولیت در سطح پنج میتواند اعمال شود. در خصوص خودران سطح پنج تسبیب مبنای مسئولیت کاربر میباشد.
The advancement of technology has led to the production of a car that does not require a human driver. In June 2016, the first self-driving car was successfully tested in Iran and in the same month their use was banned by traffic police chief due to lack of relevant laws and lack of clear liability for possible accidents. The present study seeks to investigate how, with current criminal laws, it is possible to resolve issues arising from injuries caused by self-driving car. In this paper, regardless of other factors, only the criminal liability of the car user has been addressed. The present paper proceeds with a descriptive-analytical approach and adapts the existing rules on the self-driving car. Examining the aspects of this issue, the current study concluded that basis for imposing liability on a user at zero, one and two levels is similar to that of ordinary cars, since ultimately the user is liable for any result generated from the combination of user's driving and driver assistance systems. The basis of liability at level three is user's omission. The self-driving car at level four is a combination of level three and five of self-driving cars and regarding the user's
خلاصه ماشینی:
خودروي خودران در عين حال که خود را در ميان ترافيک هدايت ميکند، در شرايط نادري ممکن است بدون هيچ نقص فّنياي تصادف کند و مقصّر هم باشد ( ,Beiker ١١٥٢ :٢٠١٢)؛ در اين حالت چه کسي را بايد مسئول دانست ؟ وقتي صدمه اي ناشي از خودروي خودران است ، افزون بر کارخانۀ سازنده ، کاربر خودرو يکي از محتمل ترين گزينه ها براي مسئول قلمداد شدن در خصوص صدمات است ، چراکه او با استفاده از اين وسيله و به کار انداختن آن در چرخۀ حمل ونقل ، در به وجود آمدن اين صدمه نقش دارد.
فصلنامه پژوهش حقوق کيفري، سال هشتم ، شماره سيام ، بهار ١٣٩٩ 101 با توجّه به اينکه اصل بر عمدي بودن جرايم است (نياز به احراز عنصر تقصير) (ميرمحمّدصادقي و محمّدخاني، ١٣٩٢: ١٢٧) و غيرعمدي بودن جرايم نياز به تصريح قانون دارد و با توجّه به اينکه در نظام حقوقي ايران قوانيني ١ وجود ندارند که با استناد به آنها در خصوص صدمات ناشي از خودران ، مسئولّيت مطلق را در نظر بگيريم ، تنها در صورت وجود تقصير از طرف کاربر خودروي خودران ، ميتوان او را از نظر کيفري مسئول دانست .
مسئوليّت کيفري کاربر خودروي خودران در قبال صدمات وارده توسط آن 215 در اينجا اين مسئله مطرح ميشود که اگر کاربري که صلاحّيت و توانايي رانندگي ندارد خودرو را به کار اندازد و وقتي خودرو در شرايط ضروري درخواست کمک دارد نتواند به وظيفۀ خود عمل کند و جنايت واقع شود، جنايت به چه کسي مستند ميشود؟ اين پرسش اهمّيتي خاص دارد، چراکه در خصوص مسئولّيت کاربر در رابطه با خودران سطح سه و چهار، مبناي اعمال مسئولّيت را ترک فعل کاربر و استناد به مادة ٢٩٥ - که در مقام به رسمّيت شناختن رابطۀ سببّيت بين ترک فعل و نتيجه است - قرار داديم .