چکیده:
اهداف: فضا هسته اولیه و اصلی در چگونگی رخدادهای اجتماعی و فرهنگی است؛ همچنین ارتباط بین فعالیت و فضا بیش از آن که در خصیصه‌های فضا به صورت انفرادی قابل تعریف باشد در ارتباطات موجود بین فضاها و نیز ارتباطات بین مخاطبین و تعاملات اجتماعی قابل درک و تعریف می‌باشد. این پژوهش سعی دارد ضمن آشنایی با نظریه گراف و مبانی افزونه اسپیس‌سینتکس؛ با تشریح روابط ریاضی آن به ارزیابی معماری دوره قاجاریه پرداخته و رابطه بین همنشینی فضاها را در نمونه‌ای از خانه‌های قاجاریه اصفهان (خانه جنگجویان) مورد ارزیابی قرار دهد.
روش: روش به کار گرفته شده در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با راهبرد نمونه موردی می‌باشد؛ که برای کمی کردن آن از افزونه گرس‌هاپر و اسپیس‌سینتکس بهره گرفته شده است. پژوهش پیش رو برای اولین بار به معرفی ارزش کنترل در فضا می‌پردازد که دلالت بر تطبیق‌پذیری فضا به عنوان یکی از شاخص‌های انعطاف‌پذیری دارد.
یافته‌ها: حیاط به عنوان نفوذپذیرترین فضا دارای بالاترین قابلیت در ایجاد انسجام فضایی و از بیشترین میزان کنترل بر دیگر فضاها برخوردار است و در نقطه مقابل فضاهای خدماتی از کمترین میزان انعطاف‌پذیری برخوردار است.
نتایج: قرارگیری حیاط در لایه‌های میانی و ارتباط آن با فضاهای واسط از جمله راهروها، پلکان، فضاهای تقسیم کننده نقشی بی بدیل برای آن خلق کرده و منجر به انعطاف‌پذیری آن در پیکره‌بندی فضایی شده است؛ در حالی که در خانه‌های معاصر، قرارگیری حیاط در لایه‌های ابتدایی از اهمیت آن کاسته و این نقش به دیگر فضاها واگذار شده است.
Aims: Space is the core of how social and cultural events take place; Also, the relationship between activity and space is more comprehensible in the existing relationships between spaces and the relationships between audiences and social interactions than can be defined individually in the characteristics of space.This research tries to get acquainted with the graph theory and Space Syntax plugin; explaining its mathematical relations between the companionship of spaces in an example of Qajar houses in Isfahan.
Methods: The research method of the study is a descriptive-analytical, sci-tech anaysis with a case study strategy, for which the definitions of “Grasshopper” and” Space Syntax” are used to quantify it. The present study introduces the value of control in space, which implies the adaptability of space as one of the indicators of flexibility.
Findings: As the most permeable space, the yard has the highest ability to create spatial coherence and the highest level of control over other spaces, and on the other hand, the service spaces have the least amount of flexibility.
Conclusion: The results indicate that the courtyard positioning in the middle layers and its relationship with the intermediate spaces including the corridors, stairs, and partitions create a significant role for it, leading to its flexibility in the spatial configuration, while the location of yards in the primary layers in the contemporary homes has declined in importance and this role has been transferred to other spaces.
(
, 
, 
)
