رئالیسم روانشناختی در داستان کوتاه «نازا» نوشتۀ میخائیل نعیمه مقاله

رئالیسم روانشناختی، که ارتباطی تنگاتنگ با علم روانشناسی و فلسفه دارد، با انتخاب یک موضوع اجتماعی، سیاسی یا خانوادگی تلاش می‌کند به ذهن و درون شخصیت‌ها نفوذ کرده و علل رفتارهای آنها را تحلیل کند. این مکتب ابتدا در غرب شکل گرفت و پس از آن به ادبیات کشورهای دیگر و از جمله عربی راه یافت. میخائیل نعیمه، از نویسندگان معروف و معاصر عرب به سبب زندگی و تحصیل در غرب و به تأثیر از ادبیات غربی، در اکثر آثارش به مشکلات مردم و مسائل اجتماعی، اعتقادی، دینی و فرهنگی پرداخته است. داستان «نازا» یکی از بهترین داستانهای کوتاه اوست که به اعتقاد اکثر منتقدان، از لحاظ رعایت اصول فنی داستان‌نویسی نسبت به داستانهای دیگر او در سطح بالاتری قرار دارد. پژوهش حاضر با شیوۀ توصیفی- تحلیلی، مؤلفه‌های رئالیستی را در این داستان بررسی کرده-است که مهمترین آنها عبارتند از: درونمایۀ رئالیستی، زاویۀ دید دانای کل، توجه به عنصر زمان و مکان، انتخاب شخصیتهای واقعی، تصویر‌پردازی و توصیف دقیق و جزئی حالات و احساسات شخصیت‌ها. این پژوهش به این نتیجه رسیده‌است که رئالیسم نعیمه را در این داستان می‌توان از نوع رئالیسم روانشناختی دانست؛ زیرا او تلاش کرده‌است با پرداختن به احساسات، کشمکش‌ها و تناقض-های درونی شخصیت‌ها و نیز باورهای دینی و اجتماعی آنها علت وقایع و حوادث داستان را تحلیل کند.

الواقعیة النفسیة التی ترتبط ارتباطا وثیقا بعلم النفس والفلسفة، ترکز علی الدوافع والأفکار الداخلیة للشخصیات بغیة تحلیل أفعالهم بناء علی اختیار قضیة اجتماعیة أو سیاسیة أو أسریة؛ إذ ظهرت هذه الواقعیة فی الآداب الغربیة أولا ثم انتقلت إلی الآداب الأخری ومنها العربیة. ومیخائیل نعیمة هو من الکتاب المعاصرین المشهورین فی الأدب العربی والذی عاش سنوات عدیدة من حیاته فی البلدان الغربیة ودرس فیها مهتما بالعناصر الواقعیة وعرض المشاکل من أحسن قصصه القصیرة، إذ یعتقد الناقدون أن هذه القصة » العاقر « الاجتماعیة والدینیة والثقافیة فی آثاره. وتعد قصة أفضل من قصصه الأخری من حیث اهتمام الکاتب بمراعاة الأصول الفنیة الصحیحة للقصة فیها. فتعتمد هذه المقالة علی المنهج الوصفی التحلیلی حیث تتطرق إلی دراسة المکونات الواقعیة لهذه القصة. ومن أهمها: اختیار موضوع - واقعی، والراوی العلیم، والشخصیات الواقعیة، والانتباه إلی الزمان والمکان، والتصویر والوصف التفصیلی لمشاعر الشخصیات وحالاتهم الداخلیة. ونتائج البحث تبین أن الواقعیة الموجودة فی هذه القصة هی الواقعیة النفسیة. لأن نعیمة حاول تحلیل أسباب أحداث القصة من خلال دراسة مشاعر الشخصیات وصراعاتهم الداخلیة وکذلک دراسة معتقداتهم الدینیة والاجتماعیة.

Psychological realism, is closely related to psychology and philosophy. It seeks to penetrate the mind and within the characters and analyze the causes of their behavior, by choosing a social, political, or familial issue. This doctrine took a widespread form in the West and then found its way into the literature of other countries, including the arabic countries. Mikhail Naimy, a famous and contemporary arab writer, has tried to reflect the people's problems and social, religious, cultural in most of his stories, because of living and studying in the west and influenced by western literature. "Infertile" is one of his best short stories, which, according to the most critics, is at a higher level than his other stories in terms of the technical principles of storytelling. The present study has investigated the realistic components in this story by descriptive and analytical methodology. The most important of them are: Realistic theme, Third person narration, Pay attention to the time and place, Choose real characters, Illustration, and detailed description of the characters' moods and feelings.It has been concluded that Mikhail's realism in this story can be knew as a kind of psychological realism Because he has tried to analyze the causes of the events and happenings of the story by dealing with the inner feelings, conflicts and contradictions of the characters as well as their religious and social beliefs.