آموزه های اجتماعی- اخلاقی و آسیب های مرتبط با آن در نسخه خطی دیوان میرزا سیدعلی متخلص به "شهلا" مقاله

مسائل اخلاقی و اجتماعی موجود در آثار شاعران، به عنوان مهمترین رسانه فرهنگی در اشاعه‌ی زیبایی‌های معنوی و اخلاقی، بعد وسیعی از بستر هزارساله فرهنگ و ادب فارسی، اختصاص داده است. بدین جهت پرداختن به جنبه‌های تعلیم و تربیتی آن، مهم و ضروری به نظر می‌رسد. بدیهی است که  اگر این شاعران و در واقع جامعه شناسان متعهد نبودند، آسیب‌های ناشی از اوضاع نابسامان اجتماعی و تحمیل شده بر جامعه، معرفی، شناسایی و برجسته نمی‌شد. اهداف تحقیق  عبارتند از: شناخت مباحث اجتماعی مطرح شده در نوشتجات "شهلا"؛ شناخت اخلاقیات و اصول اخلاقی مورد توجه وی در تالیفات و آسیب شناسی این مباحث. مطالعه اسنادی و روش تحقیق کیفی و توصیفی و ابزار گردآوری داده‌ها تحلیل محتوا است. در این مقاله با مطالعه ۳۴۸۱ بیت شعر دیوان میرزا سید علی مدرسی و استخراج مسائل اجتماعی، اخلاقی و آسیب‌های مربوط به آن، دسته بندی و به تحلیل کیفی و کمی آن پرداخته شده است. با استخراج ۱۶۴۰ بیت آموزه‌های اجتماعی- اخلاقی و ۱۶۴۱ بیت آسیب‌های مرتبط با آن، به این نتیجه دست یافته است، که شاعر را می‌توان به‌حق از شاعران قدرتمند در زمینه ارائه و آموزش اخلاق اجتماعی، در دوره‌ پرآشوب سیاسی اجتماعی قاجاریه قلمداد کرد. نتایج تحقیق نشان داد آسیبهای اخلاق اجتماعی- فردی بالاترین میزان و آموزه‌های اخلاق فردی کمترین میزان را دارا هستند و آموزه‌های اجتماعی و فرهنگی در مرتبه دوم جای گرفته‌اند.