چکیده:
در عصر حاضر، پویایی و تعالی سازمانها تنها منوط به رشد تکنولوژی و افزودن سرمایه نیست؛ اگرچه این
عوامل هم به جای خود مهم هستند، ولی آنچه امروزه، در ترقی و تعالی سازمانها حرف اول را می زند،
انسان سازمانی است که باید در ابعاد مختلف، از جمله خودکنترلی توسعه یافته باشد. خودکنترلی در واقع
نگاهی اخلاقی و انسانی به کار و سازمان است و هدف آن ارائه یک شخصیت سالم است که به بلوغ
فکری رسیده و بدون اجبار و تهدید و تطمیع، به وظایف سازمانی خود تعهد نشان می دهد و از بیشترین
توانش در جهت پیشبرد اهداف سازمان استفاده می کند با توجه به گرایش تدریجی سایر مکاتب مدیریت
از دیگرکنترلی به سوی خودکنترلی، و تاکید مکتب انسان ساز اسلام به این کنترل درونی؛. یکی از وظایف
اساسی مدیریت، نظارت و کنترل است که بدون آن تحقق اهداف مدیریت امکانپذیر نخواهد بود. اصول
اساسی و فرآیند و روش های کنترل ونظارت در متون رایج مدیریت بیان شده است. از این رو این تحقیق
تلاشی است در جهت بیان نظام ارزشی و راهکارهای مورد نظر اسلام در زمینه تحقق خودکنترلی بعنوان
بخشی از نظام کنترل که اهمیت ویژهای در نظریه های مدیریت یافته است.
خلاصه ماشینی:
خودکنترلي در واقع نگاهي اخلاقي و انساني به کار و سازمان است و هدف آن ارائه يک شخصيت سالم است که به بلوغ فکري رسيده و بدون اجبار و تهديد و تطميع ، به وظايف سازماني خود تعهد نشان ميدهد و از بيشترين توانش در جهت پيشبرد اهداف سازمان استفاده ميکند با توجه به گرايش تدريجي ساير مکاتب مديريت از ديگرکنترلي به سوي خودکنترلي، و تأکيد مکتب انسان ساز اسلام به اين کنترل دروني؛.
(مکارم شيرازي، ١٣٧٧) نظام جامع و کامل نظارتي که ميتوان با استفاده از منابع و آموزه هاي ديني استخراج کرد، داراي بخش ها و انواع ذيل است : ١- نظارت خداوند متعال (نظارت الهي)؛ ٢- نظارت فرد بر اعمال خود (خودکنترلي)؛ ٣- نظارت عمومي (نظارت همگاني)؛ ٤- نظارت سازماني: الف : نظارت آشکار و رسمي به صورت مستقيم يا غيرمستقيم .
شايد بتوان گفت که در مقايسه با نظارت بيروني، خود کنترلي بهترين و کارآمدترين مکانيزم براي کنترل عملکرد افراد است و اگر اين مکانيزم در سازمان ايجاد و تقويت گردد، کارکردي به مراتب بهتر و مؤثرتر از نظارت و کنترل هاي بيروني خواهد داشت ؛ زيرا نظارت و کنترلي که از بيرون بر افراد و عملکرد آنها اعمال ميشود در صورتي جامع و دقيق خواهد بود که اين افراد از درون نيز بر خود نظارت کنند و در غير اين صورت ، مواردي که از ديد ناظران مخفي مانده و در حيطه نظارت بيروني از آن غفلت شده باشد، هيچگاه مورد نظارت و ارزيابي قرار نميگيرد و انحرافات احتمالي آن اصلاح نخواهد شد.