چکیده:
پس از تاسیس رصد خانه مراغه، دانشمندان بسیاری در آن مشغول به کار شدند و اطلاعات علمی فراوانی بدست آوردند. قابل توجه است که در این رصدخانه علاوه بر علم نجوم، به علوم دیگر نیز توجه شده است. مهم ترین نقش در بدست آوردن این اطلاعات مهم را باید بیشتر از همه مدیون دانشمندان مسلمان از قبیل خواجه نصیر طوسی دانست. اطلاعاتی که این دانشمندان مسلمان بدست آوردند، علاوه بر نقش مهمی که در پیشرفت علم نجوم داشت، به افراد مسلمان در زمینه های مختلف از جمله مشخص نمودن اوقات شرعی جهت خواندن نماز کمک ویژه ای کردند. ما در این مقاله میزان توجه به علم نجوم در زمان های مختلف به ویژه دوران اسلامی را مقایسه کرده ایم و عوامل موثر بر پیشرفت این علم را تجزیه و تحلیل قرار داده ایم. ما برای بدست آوردن اطلاعات موجود در این مقاله، محیط جغرافیایی شهرستان مراغه و رصدخانه آن را مورد بررسی قرار داده ایم و از کتب تاریخی و علمی معتبری نیز بهره برده ایم. همچنین در این مقاله سیر تاریخی این شهرستان و رصدخانه آن را یادآور شده ایم.
After the establishment of the Maragheh Observatory, many scholars worked there and received a lot of
scientific information. It is noteworthy that in addition to astronomy, the observatory has also paid attention to
other sciences. The most important role in obtaining this important information should be given to Muslim
scholars such as Khajeh Nasir Tusi. The information that these Muslim scholars gained, in addition to the
important role they played in the advancement of astronomy, contributed to Muslim people in various fields,
including the definition of religious law for reading prayers. In this article we have compared the amount of
attention to astronomy at different times, especially the Islamic era, and analyzed the factors influencing the
progress of this science. In order to obtain the information contained in this article, we have reviewed the
geographic environment of Maragheh and its observatory, and have also benefited from authentic historical and
scientific books. We also mention this historical city and observatory's history.
خلاصه ماشینی:
نقش رصدخانه مراغه در پیشرفت علم نجوم در دوران اسلامی مهرداد کسائی فر دانشجوی کارشناسی رشته آموزش ریاضی دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید مدرس سنندج، کردستان، ایران چکیده پس از تأسیس رصد خانه مراغه، دانشمندان بسیاری در آن مشغول به کار شدند و اطلاعات علمی فراوانی بدست آوردند.
اطلاعاتی که این دانشمندان مسلمان بدست آوردند، علاوه بر نقش مهمی که در پیشرفت علم نجوم داشت، به افراد مسلمان در زمینه های مختلف از جمله مشخص نمودن اوقات شرعی جهت خواندن نماز کمک ویژه ای کردند.
واژههاي كليدي: رصدخانه، مراغه، نجوم، خواجه نصیرالدین طوسی مقدمهرصدخانه بزرگ مراغه به تصدیق تحقیق کنندگان و فن دانان، بزرگ ترین و علمی ترین فرهنگستان علم های عقلانی و دانش ستاره شناسی در مدت ده قرن حیات تمدن اسلامی و جهانی (از زمان ظهور اسلام تا رنسانس در غرب) به حساب می آید.
روش تحقیق در این پژوهش از کتب مختلف برای تجزیه و تحلیل تاریخچه رصدخانه مراغه پس از شروع اسلام و نیز در مورد علم نجوم استفاده گردید و همچنین به روش میدانی پژوهش هایی در رابطه با شهرستان مراغه و رصد خانه مراغه صورت گرفت تا بتوان نقش رصد خانه مراغه در پیشرفت علم نجوم در دوران اسلامی را شرح داد.
یکی از دلایل توجه ویژه به نجوم در دوران اسلامی تعیین تقویم و اوقات شرعی می باشد که مستلزم مشاهدات و محاسبات دقیق نجومی است که باز هم می توان از نقش رصدخانه مراغه در این خصوص یاد کرد.
تا جایی که ما میدانیم این اولین پژوهشی است که تأثیر رصد خانه مراغه در پیشرفت علوم را بررسی میکند، مخصوصا علمی به گستردگی علم نجوم در تاریخ عظیم تدین اسلامی.