چکیده:
قلعهی زیویه بنا به نوشتهی دیاکونوف از دژ زیویه (دو بار در منابع آشوری در شمارقلاع ماننایی که تسخیر شده بود یاد شده است: یکی در عهد سارگن دوم درسالنامهها ذیل سال 716 و در عهد آشوربانیپال ذیل سال9، 659 همچنین در کتاب مادها و بنیانگذاری نخستین شاهنشاهی در غرب فلات ایران آمده است که «ایزیرتو همین سقز کنونی است زیرا دو قلعه از هشت قعلهای را که نابوشاروسو، سردار آشور در زمان سلطنت آشوربانیپال نام برده نزدیک سقز است.» آنچه بیش از پیش ضرورت ایجاد این قلعه را فراهم ساخت، که چه به لحاظ ژئوپولیتیک و هم از نقطه نظر ژئواکونومیک قدرتهای کهن آسیا، یعنی آشور و اورارتو را متوجه خود ساخته بود، چنان که استیلای یکی از ایندو قدرت، به معنای دستیابی به منابع مورد نیازشان چه از جنبهی اقتصادی و چهاز جنبهی سیاسی محسوب میشد که پیامد آن توسعهی قدرت و نفوذ سیاسی- نظامی و اقتصادی و حتی فرهنگی این دو کانون قدرت نه تنها در محدوده ی زاگرس بلکه در دیگر بخشهای آسیا بود. از سوی دیگر، قرار گرفتن زاگرس در مسیر یکی از راههای مهم تجارتی غرب آسیا و وجود منابع لجستیکی ارزشمندی که همواره توجه قدرتهای همسایهی زاگرس را به خود معطوف میداشت، ساکنان این سرزمین را که همواره خود را در معرض دستاندازیهای آشور و اورارتو میدیدند، وادار کرد به منظور دفاع از خود، به ا یجاد قلعههایی بپردازند که کارکرد دفاعی- نظامی عمدهای در برابر تهاجمات همسایگانشان داشت و همچنین به تقویت روحیهی استقلالجویی آنان انجامید و سرانجام همین شرایط زمینههای اولیهی تاسیس دولت ماد را فراهم ساخت.
Ziviyeh Fortress According to Diakonov's account of the Ziviyev Fortress (twice mentioned in Assyrian sources
in the manna conquest that was conquered: one under the second Sargon in the calendars under 716 and one
under the Ashuribanpal under 9,659 as well as in Medina and Bani The empire in the west of the Iranian plateau
states that "Izirto is the present turquoise because it occupied two castles of the eight castes that Nabucaroso, the
Assyrian ruler mentioned during the Assyrian palace, near Saqqez. Geopolitically and geoeconomically from
ancient Asian powers, namely Asho He and Urartu had made it their point, that the supremacy of one of these
two powers was to obtain the resources they needed, both economically and politically, the consequence of
which was the development of political, military, economic, and even cultural influence. The two centers of
power were not only in the Zagros area but also in other parts of Asia, on the other hand, the Zagros route was
one of the most important trade routes of West Asia and the existence of valuable logistical resources that always
attracted the attention of neighboring Zagros powers. This land that has always been exposed to Assyrian and
Urartian encroachments And they saw it forced them to build castles in order to defend themselves, which had a
major defense-military function against their neighbors' invasions, as well as reinforced their independence
spirit, which eventually provided the initial grounds for the establishment of the Median state.
خلاصه ماشینی:
» آنچه بیش از پیش ضرورت ایجاد این قلعه را فراهم ساخت، که چه به لحاظ ژئوپولیتیک و هم از نقطه نظر ژئواکونومیک قدرتهای کهن آسیا، یعنی آشور و اورارتو را متوجه خود ساخته بود، چنان که استیلای یکی از ایندو قدرت، به معنای دستیابی به منابع مورد نیازشان چه از جنبهی اقتصادی و چهاز جنبهی سیاسی محسوب میشد که پیامد آن توسعهی قدرت و نفوذ سیاسی- نظامی و اقتصادی و حتی فرهنگی این دو کانون قدرت نه تنها در محدوده ی زاگرس بلکه در دیگر بخشهای آسیا بود.
زیویه که گاهی از آن به دژ و قلعه ی نظامی و گاهی گنجینه و خزانه نام برده شده، از جمله مکان هایی است که هم به واسطه ی حضور در فرهنگ شفاهی ساکنان این منطقه و هم جنبه ی کلوش ها و مطالعات انجام شده و نتایج به دست آمده از آن، همواره به عنوان یکی از کم نظیرترین سکونتگاه های اجتماعات انسانی فلات ایرانیدر دوره های مختلف تاریخی مورد بحث و توجه بوده است.
در مورد ویژگی های معماری قلعه زيويه بایستی بیان شود که معماران و سازندگان این قلعه با شناخت وضعيت طبيعي و آگاهي از دو عارضه ی مهم تپه، اول صخره و ديواره سنگي عظيم جبهه جنوبي و دوم شيب زياد بويژه در جبهه ی شمالي آن و همچنين وجود احتمال لغزشها و لرزشهاي بعدي در اثر این عوارض، در آغاز به احداث و ايجاد سكو يا مصطبه ( صفهسازي ) با استفاده از مصالح سنگ لاشه و خشت اقدام نموده تا علاوه بر دستيابي به سطوح مناسب و هموار براي احداث فضاهاي مد نظر، به مستحدثات ايجاد شده، نوعي ارتفاع و بلندي خاص بخشيده تا آن را هرچه بيشتر از گزند و تهاجم دشمنان دور سازند.