چکیده:
نظر به اهمیت نهاد رسمی آموزش درفرایند جامعهپذیری وهمچنین لزوم توجه متعادل و متوازن بین هر دو وجه حق ومسئولیت در آموزشهای شهروندی، تحقیق حاضر درپی پاسخگویی به این پرسش هاست که محتوای کتابهای تعلیمات اجتماعی مقاطع سوم تا نهم که هدف خود را "تربیت شهروند" معرفی میکنند، تا چه حد توانسته است در جهت برقراری چنین تعادل و توازنی گام بردارد، به هریک از ابعاد شهروندی چقدر پرداخته است و آیا با بالارفتن سن، افزایش حجم کتاب و رشد شناختی دانشآموزان، آموزشهای شهروندی نیز از روند افزایشی مشخصی برخوردار است؟ روش مورد استفاده، تحلیل محتوای کیفی قیاسی و جامعه آماری مشتمل برکلیه کتابهای مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی و اول متوسطه در سال تحصیلی 97-96 میباشد که با توجه به ماهیت موضوع پژوهش، کل آن به عنوان نمونه درنظر گرفته شده است. یافتههای پژوهش حاکی از آنند که درمجموع آموزههای شهروندی در کتب مقاطع سوم تا نهم؛ مسئولیتمحورند. یافته دیگر؛ تاکید بیشتر بر شهروندی اجتماعی (4/42 درصد) و مغفول ماندن نسبی دیگر ابعاد شامل مدنی (15 درصد)، زیستمحیطی (8/13 درصد)، فرهنگی (6/9 درصد)، سیاسی (8 درصد) و بهویژه جنسی (8/3 درصد) است. بعلاوه، نمیتوان گفت که سال به سال، با بالا رفتن سن دانشآموزان، رشد شناختی آنان و همچنین افزایش محتوا و حجم کتاب، مفاهیم شهروندی در این کتابها نیز از یک روند مشخص افزایشی برخوردار بوده است
Due to the importance of“the role of formal education institution in the socialization process” and “balanced attention between both rights and responsibilities in citizenship education”,the question is, how muchthe Social Civics textbooks, which define their main aim as nurture of the citizens, are successful in supporting the noted balance. Moreover, which items of citizenship are emphasized? And if there isa specific trend for citizenship education while student’s age, cognitive development and pages of the books are ascending? The following research will try toanswer this question, by utilizing the deductive content analysis method.Social Civics textbooks of primary school, third to sixth grade, and the first period of Secondary school,seventh to ninth grade, inthe year 2017-2018, form the Statistic society ofthe research which all of them were considered as sample.Findings of this research show that the citizenship teachings are responsibility-oriented. Moreover, between the multiple types of national citizenships, social citizenship is dominant player (42/4%) and gender citizenshipis the lowest share (3/8%). Moreover, civil (15%), environmental (13/8%), cultural (9/6%) and political (8%) citizenship lie between these two types respectively. At the same time, there is no specefic assending trend for citizenship education while pages of the books and age are assending
خلاصه ماشینی:
بررسي آموزش شهروندي در کتب درسي تعليمات اجتماعي مقاطع سوم تا نهم با تاکيد بر ساختار جديد آموزشي ٣-٣-٦ 2 ندا گل بهاري ١ و علي رجبلو تاريخ دريافت : ١٣٩٩/١/١٨ تاريخ پذيرش : ١٣٩٩/٥/٦ چکيده نظر به اهميت نهاد رسمي آموزش درفرايند جامعه پذيري وهمچنين لزوم توجه متعادل و متوازن بين هر دو وجه حق ومسئوليت در آموزش هاي شهروندي، تحقيق حاضر درپي پاسخگويي به اين پرسش هاست که محتواي کتاب هاي تعليمات اجتماعي مقاطع سوم تا نهم که هدف خود را "تربيت شهروند" معرفي ميکنند، تا چه حد توانسته است در جهت برقراري چنين تعادل و توازني گام بردارد، به هريک از ابعاد شهروندي چقدر پرداخته است و آيا با بالارفتن سن ، افزايش حجم کتاب و رشد شناختي دانش آموزان ، آموزش هاي شهروندي نيز از روند افزايشي مشخصي برخوردار است ؟ روش مورد استفاده ، تحليل محتواي کيفي قياسي و جامعه آماري مشتمل برکليه کتاب هاي مطالعات اجتماعي دوره ابتدايي و اول متوسطه در سال تحصيلي ٩٧-٩٦ ميباشد که با توجه به ماهيت موضوع پژوهش ، کل آن به عنوان نمونه درنظر گرفته شده است .
لذا با توجه به اهميت توجه همزمان به دو بعد به هم پيوسته حق و مسئوليت در مباحث مربوط به شهروندي و همچنين عطف توجه به اين مهم که برخي کارهاي تجربي انجام شده در حوزه شهروندي، حاکي از عدم تعادل و توازن در تربيت شهروندي و يا آموزش حقوق و مسئوليت هاي شهروندي و ابعاد چندگانه آن ها در جامعه ايران است (از جمله حاضري و خليلي، ١٣٩٣: کلانترنيستانکي،١٣٩٥: پوريان و همکاران ،١٣٩٧)، اين تحقيق بر آن است تا متون کتابهاي مطالعات اجتماعي دبستان و دوره اول متوسطه را از نظر ميزان تاکيد بر وجوه چندگانه حقوق و مسئوليت ها و همچنين توازن بين اين دو مورد تحليل محتوا قرار دهد.