چکیده:
طراحی فضاهای آموزشی از آن جهت که به عنوان یکی از کاربریهای مورد استفاده مداوم است، هم از نظر معماری و هم از نظر سازه، بسیار حایز اهمیت میباشد. پژوهشگران اصول مهمی را به صورت پراکنده برای طراحی این گونه کاربریها معرفی کردهاند که رعایت آنها، میتواند اماکن مطلوب و متناسبی را از لحاظ کیفیت فضایی به وجود آورد. پژوهش حاضر با هدف ارایه اصول کلی و جامع به منظور بررسی کیفیت فضایی در محیطهای آموزشی و بررسی کیفیت فضایی چند مدرسه موجود انجام شده است. ابتدا اصول کلی با روش گردآوری مطالعات کتابخانهای با کمک مدارک مرتبط در این حیطه، جمعبندی شدهاند و پس از آن، ده مدرسه طراحی شده در شهر شیراز به صورت نمونهگیری احتمالی از نوع خوشهای از نواحی یک و سه آموزش و پرورش این شهر انتخاب شده و با روش ترکیبی (توصیفی- تحلیلی و نمونه موردی) به صورت میدانی از طریق مشاهده فردی مورد بررسی قرار گرفتهاند تا مشخص شود که طراح یا طراحان این کاربریها بیشتر به کدامیک از این اصول توجه نمودهاند. نتایج حاکی از آن بود که طراح یا طراحان، بیشتر به خوانایی و نفوذپذیری فضاها توجه نمودهاند و نسبت به دیگر شاخصهای طراحی، بیتوجه یا کم توجه بودهاند.
خلاصه ماشینی:
اين مقاله درصدد پاسخ به پرسش هاي زير ميباشد: ١- اصول کلي طراحي فضاهاي آموزشي با هدف ارتقاء کيفيت فضايي کدامند؟ ٢- مدارس طراحي شده در شيراز بر کداميک از اين اصول پايبند بوده اند؟ ٣- طراحان فضاهاي آموزشي در شيراز بايد به چه مواردي بيش تر توجه کنند؟ ٢- پيشينه پژوهش لطف عطا (١٣٨٧) بيان کرده است که کيفيت هاي بصري و ادراکي مانند: وحدت و هماهنگي در فضاها، سلسله مراتب ، تناسبات ، توالي در عملکردها، وضوح وخوانايي، هويت فضايي، هويت بومي، جهت يابي و احساس مکان ، تعادل ، تقارن ، توازن ، انعطاف پذيري و غيره ، بايد در طراحي فضاهاي آموزشي مورد توجه قرار گيرد.
١isolated ٣ (رجوع شود به تصویر صفحه) تصوير ١: اصول طراحي فضاهاي آموزشي با هدف ارتقاء کيفيت هاي فضايي (منبع : لطفي و زماني، ١٣٩٣؛ کوهي کمالي و تقديري، ١٣٩٤؛ سينافر و همکاران ، ١٣٩٤) ٢-٤- مطالعه نمونه مورديها ده مدرسه از مدارس دخترانه شهر شيراز در مقطع متوسطه دوم انتخاب شده اند تا اصول طراحي فضاهاي آموزشي در هر کدام از آن ها مورد بررسي و تحليل قرار گيرد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) تصوير ٧: پلان دبيرستان دکتر طباطبايي (به ترتيب از سمت راست : پلان طبقه همکف ، اول و دوم ) (منبع : نگارندگان ) با توجه به پلان هاي اين ساختمان ، ميتوان گفت که خوانايي به دليل وجود قانون مندي در فرم ساختمان و همچنين قانون مندي در استقرار توده ها رعايت شده است و تسهيل حرکت در فضاها سبب نفوذپذيري شده است .