مطالعۀ تطبیقی تصاویر شمعدان‌های فلزی در نگاره‌های شاهنامۀ طهماسبی و نمونه‌های مشابه دوره‌های اسلامی (دوره‌های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی) مقاله

بیان مسئله: شمعدان‌های فلزی یکی از لوازم پرکاربرد برای تأمین روشنایی و از وسایل رایج دوره‌های گذشته است که تصاویر آن در نگاره‌های شاهنامه، بسیار دیده  شده و به نمایش گذاردن این اشیاء، همواره مورد توجه هنرمندان بوده است. مسئله پژوهش حاضر بررسی ویژگی‌های کلی تصاویر شمعدان در نگاره‌های شاهنامۀ طهماسبی و وجوه اشتراک و افتراق این تصاویر با نمونه‌های  شمعدان‌های دست‌ساخته‌ و فلزی دوران اسلامی به ویژه  دوره‌های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی است.  پژوهش حاضر  در نهایت به این سؤال که تصویر شمعدان در نگاره‌ های شاهنامه طهماسبی بیشتر به آثار دست ساخته کدام یک از دوره‌های مورد بررسی مشابه است، پاسخ  خواهد داد. هدف: شناخت سبک و سیاق  اشیاء و عناصر نگاره‌های ایرانی به منظور  آگاهی از تأثیرات ذهنی هنرمندان قدیم ایرانی در دورۀ زیست خود  است. روش پژوهش: داده‌های پژوهش به شیوۀ کتابخانه‌ای و اطلاعات اسنادی با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد تطبیقی مورد پژوهش قرار گرفته است. نمونه‌های این پژوهش با روش نمونه‌گیری مبتنی بر هدف صورت گرفته و از 18 نوع شمعدان دوره های مختلف حکومت ایران، از دوره سلجوقی 2،  ایلخانی10 و تیموری و صفوی 6 ،شمعدان انتخاب شده  است. جامعۀ آماری نگاره‌های مورد بررسی نیز، شامل 174 نگاره در نسخۀ شاهنامۀ طهماسبی، چاپ فرهنگستان هنر است که از این میان تصویر  4 شمعدان در 4 نگاره شناسایی شده است. یافته‌ها: نتایج نشان می‌دهد نمونه‌ شمعدان‌های نگاره‌های شاهنامه شباهتی به شمعدان‌های دست‌ساخته‌های فلزی دورۀ صفوی ندارد و تفاوت‌های بسیاری بین تصاویر و نمونه‌های این دوره با دوره صفوی وجود دارد. نمونه‌های شمعدان‌های دوره صفوی استوانه‌ای‌شکل‌اند ولی نمونه‌های‌ دیگر پایه‌ای چندضلعی دارند ویژگی‌های کلی این شمعدان‌ها بیشتر مشابه نمونه‌های دست‌ساختۀ دوران سلجوقی، ایلخانی و تیموری است و ساختار فرمی این اشیاء پایبند به نمونه‌های سلجوقی، ایلخانی و تیموری است.

مطالعۀ تطبیقی تصاویر شمعدان‌های فلزی در نگاره‌های شاهنامۀ طهماسبی و نمونه‌های مشابه دوره‌های اسلامی (دوره‌های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی) چکیده بیان مسئله: شمعدان‌های فلزی یکی از لوازم پرکاربرد برای تأمین روشنایی و از وسایل رایج دوره‌های گذشته است که تصاویر آن در نگاره‌های شاهنامه، بسیار دیده شده و به نمایش گذاردن این اشیاء، همواره مورد توجه هنرمندان بوده است. مسئله پژوهش حاضر بررسی ویژگی‌های کلی تصاویر شمعدان در نگاره‌های شاهنامۀ طهماسبی و وجوه اشتراک و افتراق این تصاویر با نمونه‌های شمعدان‌های دست‌ساخته‌ و فلزی دوران اسلامی به ویژه دوره‌های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی است. / شمعدان‌های دوره‌های اسلامی(دوره‌های سلجوقی، ایلخانی، تیموری و صفوی) در فلزکاری ایران ساخت پایه‌های شمعدان قدمت زیادی دارد و در این بین ساخت شمعدان‌های فلزی هم از اهمیت بسیاری برخوردارند. مطالعۀ نگاره‌های شاهنامۀ طهماسبی (نسخۀ چاپی فرهنگستان هنر با 174 نگاره ) نشان می‌دهد که در چهار نگاره از این نسخه تصویر شمعدان‌های فلزی ترسیم شده است. تطبیق تصاویر شمعدان در نگاره‌ها و نمونه‌های اسلامی بررسی تصاویر شمعدان در نگاره‌های شاهنامه، در مورد نوع ساختار فرمی شمعدان‌های کاربردی آن دوره اطلاعات کلی نظیر بدنۀ پهن و حجیم این اشیاء ارائه می‌کند. جدول2 مجموعه‌ای از اطلاعات تصویری از ساختار فرمی شمعدان‌های فلزی پرکاربرد اسلامی متعلق به دوره‌های سلجوقی، ایلخانی و تیموری می‌باشد و با تطبیق این نمونه‌ها در جدول2 با تصاویر شمعدان در نگاره‌های شاهنامه می‌توان به میزان پای‌بندی هنرمند مصورکار به فضای واقعی زمانش پی برد. از آن‌جا که نسخۀ شاهنامۀ طهماسبی متعلق به دورۀ صفوی است بنابراین می‌توان گفت هنرمندان مصورکار، شمعدان‌های رایج این دوره را در نگاره‌ها به تصویر نکشیده‌اند.