ارزیابی مبانی نظارت بر کیفیت قانونگذاری از سوی شورای نگهبان مقاله

اصولاً نهادهای پاسدار قانون اساسی، وظیفه صیانت از قانون اساسی را از طریق تطبیق قوانین عادی با اصول قانون اساسی بر‌عهده دارند و این کارویژه سنتی این نهادهاست. شورای نگهبان نیز با تکیه بر اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران متولی صیانت از شرع و قانون اساسی است. بااین‌حال با بررسی رویه عملی شورای نگهبان مشاهده می‌شود که این نهاد بعضاً فراتر از یک نهاد ناظر اساسی محض، بر کیفیت قوانین نیز نظارت دارد و مصوبات مجلس را از جهاتی مانند هنجاریت، شفافیت، ثبات، تحقق‌پذیری و قابلیت ‌اجرا، عادلانه بودن، انسجام و... مورد نظارت قرار می‌دهد. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی بر آن است که مبانی نظارت شورای نگهبان بر کیفیت قوانین را بررسی کند. برایند کار آن است که به‌رغم آنکه با مبنای برخی از اصول مسلّم حقوق عمومی مانند قانونی بودن، عدم صلاحیت و تفکیک قوا این نوع از نظارت نفی می‌‌شود؛ با این ‌وصف مبانی مختلفی مثل روح حاکم بر قانون اساسی، اصل تلازم، تأمین حقوق و آزادی‌های بنیادین افراد، تحقق حکمرانی خوب، منفعت عمومی و پاسداری از موازین شرعی توجیه‌کننده نظارت شورای نگهبان بر کیفیت قوانین است. بدیهی است که تأمین امنیت حقوقی شهروندان از ثمرات تلاش شورای نگهبان در راستای ایجاد قوانین باکیفیت خواهد بود.

In principle, the constitutional court is responsible for protecting the constitution through the application of customary laws to the constitutional principles that it is known as traditional function of this institution. The Guardian Council is also the guardian of the Shari'a and the constitution based on the constitutional principles of the Islamic Republic of Iran. Furthermore, it is sometimes observed that the Guardian Council monitors the quality of laws beyond a single constitutional court as well as oversee parliamentary approvals in terms of normativity, transparency, stability, enforceability, fairness, coherence, and etc… through examining the Guardian Council's practical practice. This paper attempts to examine the Guardian Council's supervisory principles on the quality of laws through using analytical-descriptive research method. We conclude that although according to the legal critia or fundamental principles of the public law such as legality, incompetence and separation of powers; this kind of oversight is neglected, various foundations such as constitutional spirit, coherence principle, ensuring individuals' fundamental rights and freedoms, ensuring good governance, public interests and the protection of religious principles can justify the Guardian Council's supervision on the quality of laws. Obviously, ensuring citizens' legal security will be one of the fruits of Guardian Council's efforts to establish qualitative laws.