چکیده:
کلانتری از مناصب مهم حکومتیِ کرمان عصر قاجاریه بود، که موقعیت ممتازی در تشکیلات اداری ایالت داشت. مهمترین کارکرد کلانتر در این دورة گردآوری مالیات و تأمین نظم و امنیت و نظارت بر ارزاق شهری بود. در این مقاله برآنیم تا به این پرسش‌ها بپردازیم شرایط کسب مقام کلانتری در دورة قاجاریه چه بود؟ دگرگونی ساختار قدرت این منصب در دورة قاجاریه چگونه بود؟ ضمن بررسی کارکردهای منصب کلانتری نقش کلانترها را بر تغییرات سیاسی و اجتماعی جامعه شهری کرمان را نیز بررسی کنیم. برای پاسخ به پرسش‌ها به روش تحلیلی و توصیفی و بر پایه منابع کتابخانه ای و نشریات عصر قاجاریه جایگاه اداری کلانتر در کرمان بررسی شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مقام کلانتری به وسیله حاکم تعیین و بین طوایف معروف و حکومتگر کرمانی دست به دست می‌شد. ساختار قدرت کلانتری به سبب عدم لیاقت کلانترها در انجام وظایف شان یا حمایت از آشوب‌های سیاسی و رقابت‌های خاندانی برای کسب این مقام و ورود نهادهای جدید تنزل یافت. کلانترها با اتخاذ شیوه‌های عجولانه و خودسرانه در جمع‌آوری مالیات و نرخ بندی کالاهای اساسی فقر مردم را فراهم نمودند. عملکرد نامعقول برخی از آنها در برابر فرقه نوظهور شیخیه و مخالفانشان مسبب آشوب‌های شهری شد.
Being a Kalantar (police officer) was one of the important royal position in kerman in Qajar era and it was considered a high rank among official ranks in the state. The most important duty of a Kalantar was collecting taxes, providng discipline, security and supervision of food preparation and distribution among people. The presrnt research answers the following questions: what were the conditions for obtaining the position of Kalantar (police officer) during the Qajar period? How did they change the power structure of this position? In addition to investigating Kalantari duties, we also investigate the royal of a Kalantar in political and social changes in kerman society.To provide answers for the mentioned questions, analytical and descriptive methods, library sources and also papers published in Qajar era were used to study about Kalantar position in kerman. The research findings show that Kalantar was chosen by the ruler or governor of the state and this position passed among individuals in powerful tribes in kerman. Kalantari power structure decreased due to lake of qualification of Kalantars in doing their duties or supporting political riots and also tribal competitions to win this position and also arrival of other powerful groups. They paved the way for more poverty among people by collecting taxes and evaluating basic goods hastily and without consulting. Also their unwise reactions against Sheikhiyya sect and their opponents caused city riots.
(
, 
, 
)
