چکیده:
کعبه معظمه از عصر نبوی با آب زمزم مورد شستوشو، تنظیف و بعدها با گلاب معطر سازی میشد و از حدود دو دهة پیش (سال 1372 شمسی)، کشور جمهوری اسلامی ایران این توفیق را یافت که با ارسال گلاب ناب قمصر کاشان به مکة مکرمه، شستوشوی کعبه و معطر سازی آن با این محصول انجام شود. این گلاب طی مراسم خاص و آیین ویژهای همهساله در اردیبهشتماه گرفته شده و به مقدار لازم (حدود 80 لیتر) گلاب ناب چند آتشه توسط چند نفر از گلکاران و گلابگیران شهر قمصر تهیه شده و تحویل بعثه مقام معظم رهبری میشده است. سنت حسنه معطر سازی و شستوشوی خانة خدا با گلاب هر ساله دو بار در سال، آغاز ماه شعبان و ماه ذیحجه، صورت میگیرد. در این مراسم باشکوه و معنوی، خانة خدا پس از نماز صبح با گلاب ناب ایرانی و آب زمزم شستوشو داده میشود. نظر به اهمیت و ضرورت این موضوع که افتخاری برای ایران اسلامی است و برای آشنایی با تاریخچه ارسال گلاب از ایران به مکه مکرمه، در این مقاله پس از مباحث مقدماتی و پرداختن به تاریخچة ارسال گلاب ایرانی، به موارد زیر نیز پرداخته شده است:
زمان گلابگیری، زمان فرآوری، مکان گلابگیری، گیرندگان گلاب ارسالی، مقدار گلاب ارسالی به مکه، در صد اسانس آن، دوآتشه بودن، باغات اختصاص داده شده به تهیه گلاب، اسناد ارسال گلاب، موقوفات برای تهیه گلاب ارسالی به مکه، کارخانه و دستگاههای گلابگیری، حمل کنندگان، ظروف گلاب ارسالی، زمان تنظیف با گلاب قمصر، تنظیف کنندگان کعبه و پیرامون آن، زمان تنظیف و معطر سازی و...
برآیند تحقیق حاکی از آن است که شستوشوی کعبه با گلاب ناب ایرانی هرچند سابقة طولانی ندارد اما این آیین در ربع قرن اخیر برای ایرانیان مایة مباهات بوده است.
یتم غسل الکعبه المشرفه وتطهیرها منذ العصر النبوی بماء زمزم وکانت تعطر بعدها بماء الورد. و نجحت الجمهوریه الاسلامیه الایرانیه منذ حوالی عقدین (من عام 1993) فی ارسال ماء المورد قمصر کاشان النقی الی مکه المکرمه و ذلک لغسل الکعبه و تعطیرها بهذا المنتج.
یستحصل ماء الورد هذا فی طقوس خاصه فی شهر مایو/ایار من کل عام ویتم تحظیر کمیه (حوالی 80 لترا) من ماء الورد الخالص والنقی المقطر عده مرات من قبل عدد من مزارعی الزهور فی مدینه قمصر ثم یتم تسلیمها الی ممثلیه الولی الفقیه. ان السنه الحسنه لتعطیر بیت الله الحرام وغسله بماء الورد تتم مرتین فی اول شهر شعبان و اول شهر ذی الحجه من کل عام. وفی هذه المراسم المجیده
و الروحیه التی تبدا بعد صلاه الصبح یتم غسل بیت الله الحرام بماء الورد الایرانی الخالص و ماء زمزم .ونظرا لاهمیه و ضروره هذه القضیه والتی تعتبر فخرا لایران الاسلامیه وللتعرف علی تاریخ ارسال ماء الورد الایرانی الی مکه المکرمه یتم التطرق فی هذه المقاله التی تم اعدادها بالطریقه الوصفیه والمیدانیه بعد مناقشات اولیه و التطرق الی تاریخ ارسال ماء الورد الایرانی الی المواضیع ایضا:
فتره تصنیع ماء الورد، فتره المعالجه، مکان تصنیع ماء الورد، مصنعی ماء الورد المرسل، کمیه ماء الورد المرسل الی مکه، سعر ماء الورد المرسل، النسبه الميویه لزیت الورد الموجود فی ماء الورد المرسل، التقطیر المزدوج، الحدايق المخصصه لانتاج ماء الورد، وثايق ارسال ماء الورد، الاوقاف المخصصه لانتاج ماء الورد و ارساله الی مکه، مصنع انتاج ماء الورد و معداته، ناقلیه، حاویات ماء الورد المرسل، وقت التطهیر بماء الورد، مطهری الکعبه ومحیطها، زمن التعطیر و التطهیر. تظهر نتايج البحث انه وبالرغم من ان تطهیر الکعبه بماء الورد النقی الایرانی لیس له تاریخ طویل ولکنه تحول الی مصدرا لفخر الایرانیین خلال الربع قرن الماضی.
The Ka’ba has been washed, cleaned, and later perfumed with rosewater since the Prophetic era. Since two decades ago (1993), the Islamic Republic of Iran has succeeded in sending the pure rosewater of Qamsar Kashan to Mecca, washing the Ka’ba, and making it fragrant with. This pure rosewater is produced during a special ceremony every year in May and the required amount (about 80 liters) by rosewater producers in Qamsar and handed over to the Supreme Leader’s representative. The good tradition of perfuming and washing the House of God with rosewater is conducted twice a year, at the beginning of Sha’ban and Dhu al-Hijjah. In this glorious and spiritual ceremony, the House of God is washed with the pure Iranian rosewater and water of Zamzam after morning prayers. Considering the importance and necessity of the matter as an honor for Islamic Iran and to get acquainted with the history of sending rosewater from Iran to Mecca, this descriptive-field study starts with preliminary discussions and addresses the history of sending Iranian rosewater to Mecca and other subjects such as the time and place of extracting rosewater, the time of processing the product, the extractors who send rosewater to Mecca, the amount of the rosewater sent to Mecca, the price of the sent rosewater, the essence percent of the sent rosewater, a dual-fire extraction, gardens dedicated to rosewater producing, the documents of sending rosewater to Mecca, the endowments for preparing rosewater to be sent to Mecca, the factories and machineries of producing rosewater, carriers, and containers of the sent rosewater, the time of washing the Ka’ba with Qamsar rosewater, the cleaners of the Ka’ba and its surroundings, and the time of perfuming and washing it. The results of the research indicate that although washing the Ka’ba with the pure Iranian rosewater does not enjoy a long history, this ritual is a source of pride for Iranians in the last quarter of the present century.
خلاصه ماشینی:
بررسی تاریخی شست و شوی کعبه (با تأکید بر عطرآگینی آن با گلاب قمصر کاشان) نوع مقاله : تاریخ و رجال نویسندگان سید محمود سامانی 1 علی ورسه ای 2 1 عضو گروه تاریخ پژوهشکده حج و زیارت و مدرس دانشگاه 2 مدیر داخلی فصلنامه «میقات حج» چکیده کعبه معظمه از عصر نبوی با آب زمزم مورد شستوشو، تنظیف و بعدها با گلابمعطر سازی میشد و از حدود دو دهة پیش (سال 1372 شمسی)، کشور جمهوری اسلامی ایران این توفیق را یافت که با ارسال گلاب ناب قمصر کاشان به مکة مکرمه، شستوشوی کعبه و معطر سازی آن با این محصول انجام شود.
ابراهیمبن محمدبن عبدالله الغازی در کتاب خود «التاریخ الغازی» آورده است که شیخ حسن بن عبدالقادر شیبی در کتاب «الإتمام علی إعلام الأنام» در بارة چگونگی شستوشوی کعبة معظمه مینویسد: «شست وشوی کعبة معظمه در سال دوبار انجام میشود؛ نخست در اواخر ذیالقعده و دیگر در روز دوازدهم ربیع الأول، چگونگی انجام مراسم آن، بدینگونه است که در روزهای یاد شده، پس از طلوع آفتاب، ابتدا درِ کعبه به وسیلة کلیددار آن گشوده میشود و در آن، گلاب و عطر، گل و بخور و عنبر و چوب عنبر، که به وسیلة کاروان محمل شامی به مکه آورده و در جایگاه مخصوصی قرارش میدهند، به مقدار نیاز به درون کعبه وارد میکنند.
اما تاریخ شستوشوی کعبه با گلاب ناب ایرانی بهطور منظم، از سال 1372ش، آغاز شده و تا پیش از این تاریخ، گلاب مخصوص شستوشوی خانة خدا در شهر طائف عربستان تهیه میشد، لیکن هرگز کیفیت گلاب منطقة کاشان ایران را نداشت (روزنامه کیهان، دوشنبه ۲۴ آبان ۱۳۸۹).