چکیده:
هدف اصلی پژوهش حاضر تدوین مدل ساختاری طرد همسالان بر پایهی یک طرح پژوهشی آمیخته (کمّی - کیفی) و بررسی اثربخشی برنامهی آموزشی مبتنی بر این مدل در پرخاشگری، خودکارآمدی و سازگاری اجتماعی دانشآموزان بود. در قسمت کیفی جامعهی هدف شامل کلیهی آموزگاران مقطع ابتدایی و کلیهی اساتید رشتهی روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاههای شهر کرمانشاه میشد که از این تعداد 21 آموزگار و 10 متخصص تعلیم و تربیت با روش نمونهگیری از نوع هدفمند انتخاب شد. در قسمت کمّی جامعه مد نظر شامل کلیهی دانشآموزان دبستانی شهر کرمانشاه بود که تعداد 311 نفر از ایشان بهعنوان نمونه و بهصورت خوشهای تصادفی انتخاب شدند در بخش آزمایشی جامعهی این پژوهش شامل تمامی دانشآموزان دختر ششم ابتدایی شهر کرمانشاه میشد که بهصورت در دسترس 32 نفر از آنها به شکلی کاملاً تصادفی در دو گروه گواه و آزمایش قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ضعفهای خانوادگی، ضعف در درک دیگران و ضعف در زبان و تعامل بهصورت غیرمستقیم و سازههای مشکلات روانشناختی، ضعفهای تحصیلی و عدم جذابیت ظاهری بهصورت مستقیم بر طرد همسالان تأثیر میگذارند. این مدل در قسمت کمّی با دادههای میدانی برازش پیدا کرد. در قسمت آزمایشی نتایج نشان داد که برنامهی آموزشی در مرحلهی اول پرخاشگری را کاهش و خودکارامدی را افزایش میدهد و بدین طریق زمینه را برای ارتقای سازگاری اجتماعی بیشتر دانشآموزان فراهم میآورد.
The main purpose of the present research is to develop a peer rejection model based on a quantitative-qualitative design as well as examining the effectiveness of a therapeutic program based on this model on aggression, self-efficacy and social adjustment of students. In the qualitative part, the population was included all elementary school teachers and all professors of the psychology and education faculty of Kermanshah universities. 21 teachers and 10 professors were selected through purposeful sampling. In the quantitative part, the statistical population is taken from 6th-grade-elementary-school students of Kermanshah. The total number of the participants is 311 students selected by the random cluster sampling method. In the experimental part, participants were 32 6th grade students who taken from all 6th-grade-elementary-school students of Kermanshah through convenience sampling. The results showed that family problems, weakness in understanding others’ emotions, and language problems had indirect effects on peer rejection while psychological problems, academic failures and apparent lack of attractiveness had direct effects on peer rejection. In the quantitative section, the fitness of the conceptual model was approved. In the experimental section, the results showed that the therapeutic program in the first step can reduce aggression and increase self-efficacy. In the second step, the therapeutic program could increase social adjustment among students.
خلاصه ماشینی:
نظر به اين که عوامل مختلفي در طرد شدن دانش آموز از سوي همسالان تأثير دارد و با توجه به اهميت هايي که طرد همسالان ايفا ميکند و اين مطلب که تاکنون مدلي جامع در رابطه با عوامل مؤثر بر طرد که مبتني بر فرهنگ ايراني باشد تدوين نشده و برازش آن در جامعه ي ايراني مورد ارزيابي قرار نگرفته است ؛ در مرحله ي اول عوامل مؤثر بر طرد دانش آموز از سوي همسالان بر اساس ديدگاه آموزگاران مقطع ابتدايي، پيشينه ي پژوهشي و متخصصين تعليم و تربيت با تکيه بر تکنيک مثلث سازي در قالب يک مدل ساختاري ارائه ميشود.
بدين منظور در پژوهش حاضر پس از شناسايي عوامل مؤثر بر طرد همسالان و بررسي چگونگي تأثير آن ، پروتوکلي آموزشي بر اساس آن طرحي گرديد و تأثير آن در قالب مدلي مورد آزمون قرار گرفت اين مدل در شکل (١) نشان داده شده است .
يافته ي ديگر پژوهش حاضر نشان داد که برنامه ي آموزشي مبتني بر مدل طرد همسالان اثربخش است و ميتواند با کاهش پرخاشگري و ارتقاي خودکارامدي در تعامل زمينه را براي سازگاري اجتماعي بهتر دانش آموزان فراهم سازد در رابطه با اين يافته ميتوان گفت که مشکلات مرتبط با طرد شدن از سوي همسالان ميتواند بر جنبه هاي مختلفي از زندگي کودک تأثير بگذارد.
The Complexities of Attachment, Peer Rejection and Gender Within a Middle School Dynamic - a Glimpse at Early Adolescents and Their Significant Relationships, PhD Thesis, LOYOLA University.
Peer Rejection During Adolescence: Psychological Long-Term Effects A Brief Report, Journal of Loss and Trauma: International Perspectives on Stress & Coping, 11:2, 131-142 McDougall, P.