چکیده:
هدف از این پژوهش، تبیین و اولویتبندی موانع تأثیرگذار بر بازدارندگی اجرای خطمشیهای خصوصیسازی در ایراناست. نخست با مرور مبانی نظری، مطالعات تطبیقی و انجام مصاحبه عمیق نیمهساختاریافته با افراد خبره، اطلاعات اولیه گردآوری و سپس با استفاده از تحلیل مضمون، موانع اجرای خطمشیهای خصوصیسازی شناسایی، کدگذاری و تجزیه و تحلیل شد. پس از شناسایی موانع، متغیرهای بهدست آمده در قالب 14 تم اصلی و 92 تم فرعی رتبهبندی شدند. به منظور رتبهبندی، ابتدا موانع از طریق جامعة آماری که 55 نفر از متخصصان و کارشناسان بخش خصوصی و خبرگان دانشگاهی بودند، به صورت تصادفی انتخاب شدند، سپس با استفاده از ماتریس مقایسههای زوجی و به کمک تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، رتبهبندی شدند. معیارهای اصلی به ترتیب اولویت سطوح؛ ضعف ساختاری و قدرت و انگیزۀ کم بخش خصوصی (0.13)، حمایت و پشتیبانی مالی ضعیف از بخش خصوصی (0.119)، همراستایی پایین تصمیمات و اقدامات نهادهای مسئول (0.114)، فقدان دیدگاه آیندهنگرانه (0.105)، بیانضباطی سیاستهای مالی دولت (0.097)، فعالیت و سیطرۀ شبهدولتیها در اقتصاد (0.084)، محیط غیررقابتی اقتصاد ملی (0.076)، دخالت بیش از اندازۀ دولت در اقتصاد (0.068)، تدوین و اجرای نامناسب قوانین و مقررات (0.056)، سازوکار ناکارامد و غیراصولی واگذاری (0.042)، ضعف سازوکار ارزیابی (0.031)، سازوکار نامناسب عرضه و تقاضای سهام (0.028)، ضعفهای فرهنگی (0.02)، ضعفهای روانشناختی (0.01) و زیرمعیارها نیز به ترتیب اولویت در جداول مرتبط تشخیص داده شد. در نتیجه، اجرای ناقص، غیرعلمی و سیاستزدۀ خصوصیسازی در ایران، سبب شده که با وجود تلاشهای بسیار، مزایای آن برای کشور کاهش و مضررات آن تشدید شود.
The purpose of this study is to explain and prioritize the barriers affecting the prevention of implementation of privatization policies in Iran. In the study, first, by reviewing the theoretical foundations, comparative studies and conducting in-depth, semi-structured interviews with experts, preliminary information was collected. Then, using thematic analysis, the barriers to the implementation of privatization policies were identified, coded and analyzed. After identifying the barriers, the identified variables were classified into 14 main themes and 92 sub-themes. For the purpose of ranking, the barriers were first randomly selected via a statistical population of 55 private sector experts and academics, and then they, using a pairwise comparison matrix and employing the Analytic Hierarchy Process (AHP) technique, were ranked. The main factors, in an order of priority, are structural as weakness and low power and motivation of the private sector (0.13), weak financial support of the private sector (0.119), poor alignment of decisions and actions of responsible institutions (0.114), lack of forward-looking vision (0.105), government’s fiscal indiscipline policies (0.097), the interference and domination of quasi-government in economy (0.084), the non-competitive environment of the national economy (0.076), excessive government interference in the economy (0.068), improper formulation and implementation of laws and regulations (0.056), inefficient and unprincipled mechanisms of privatization (0.042), weakness of evaluation mechanism (0.031), inadequate mechanism of stock supply and demand (0.028), cultural weaknesses (0.02), psychological weaknesses (0.01). Moreover, sub-criteria were identified in order of priority in relevant tables. In conclusion, the incomplete, unscientific and politicized implementation of privatization in Iran has turned its advantages to disadvantageous, despite the many effort has been made.
خلاصه ماشینی:
معیارهای اصلی به ترتیب اولویت سطوح؛ ضعف ساختاری و قدرت و انگیزۀ کم بخش خصوصی (0013)، حمایت و پشتیبانی مالی ضعیف از بخش خصوصی (00119)، همراستایی پایین تصمیمات و اقدامات نهادهای مسئول (00114)، فقدان دیدگاه آیندهنگرانه (00105)، بیانضباطی سیاستهای مالی دولت (00097)، فعالیت و سیطرۀ شبهدولتیها در اقتصاد (00084)، محیط غیررقابتی اقتصاد ملی (00076)، دخالت بیش از اندازۀ دولت در اقتصاد (00068)، تدوین و اجرای نامناسب قوانین و مقررات (00056)، سازوکار ناکارامد و غیراصولی واگذاری (00042)، ضعف سازوکار ارزیابی (00031)، سازوکار نامناسب عرضه و تقاضای سهام (00028)، ضعفهای فرهنگی (0002)، ضعفهای روانشناختی (0001) و زیرمعیارها نیز به ترتیب اولویت در جداول مرتبط تشخیص داده شد.
تعيين اولويت زيرمعيارهاي ضعف ساختاری و قدرت و انگیزۀ کم بخش خصوصی در اين بخش، با بهرهمندي از ديدگاه خبرگان، 21 مقايسۀ زوجي انجام گرفت و با استفاده از تكنيك ميانگين هندسي، ديدگاه خبرگان تجميع شد.
خلاصۀ نتايج و زن نرمال (بردار ويژه) مربوط به زيرمعيارهاي ضعف ساختاری و قدرت و انگیزۀ کم بخش خصوصی در جدول 5 آمده است.
تعيين اولويت زيرمعيارهاي دخالت بیش از اندازۀ دولت در اقتصاد در اين بخش، با بهرهمندي از ديدگاه خبرگان، 3 مقايسۀ زوجي انجام و با استفاده از تكنيك ميانگين هندسي، ديدگاه خبرگان تجميع شد.
تعيين اولويت زيرمعيارهاي تدوین و اجرای نامناسب قوانین و مقررات در اين بخش، با بهرهمندي از ديدگاه خبرگان، 6 مقايسۀ زوجي انجام و با استفاده از تكنيك ميانگين هندسي، ديدگاه خبرگان تجميع شد.
Implementing public policy.
Implementation and the Policy Process: Opening Up the Black Box. New York: Greenwood Press.